Verschillende smaken

Iedereen is wel eens naar een filmreview-site gegaan om te zien wat er over een film wordt gezegd waar je enthousiast over bent, om dan teleurgesteld te ontdekken dat iemand die film helemaal afkraakt. Of omgekeerd, als je ziet dat hele volksstammen een film de hemel in prijzen, durf je nauwelijks nog te zeggen dat je er niks aan vond of je begint aan jezelf te twijfelen.

Sites zoals Moviemeter.nl of Rotten Tomatoes laten zien dat een film nooit unaniem vijf sterren krijgt of maar ééntje. Zelfs een film die door negentig procent van de mensen geprezen wordt, heeft altijd wel een paar criticasters die een half sterretje geven en zeggen ‘Wat een bagger.’.

Goed dat smaken verschillen en een troost voor filmmakers omdat geen enkele film eraan ontsnapt. Maar je vraagt je af of er nog een patroon te ontdekken valt in het soort films dat de meningen sterk verdeelt en waarom. Over een forumganger met de schuilnaam ‘MadMax’ hoef je je misschien niet te verbazen dat die een 19e eeuwse kostuumfilm een tikkeltje saai vindt. Maar ook dat hoeft niet altijd zo te zijn.

The Imitation Game (2014)

Een steekproef uit reacties op Moviemeter over de film The Imitation Game (2014) (inclusief eventuele spel- en typefouten):

5 sterren: “Spannend, maar ook vol tragiek en drama. Benedict Cumberbatch is wellicht toch de beste Britse acteur van dit moment. En Keira Knightley is altijd een feest om naar te kijken. Wat ze ook doet. Dus wat wil je nog meer?” (Fransman)

4 sterren: “Sterke film over het levensverhaal van de Britse wiskundige Alan Turing die hier briljant gestalte wordt gegeven door Benedict Cumberbatch. Daarmee hebben we ook meteen de sterkste troef van the Imitation game te pakken al deed de supporting cast en dan met name Keira Knightley het ook best aardig.(…) Conclusie goede tot zeer goede film, mede door de onderhoudende manier waarop ze deze soms zware materie hebben aangepakt en natuurlijk de fantastische hoofdrol.” (Frolunda)

3 sterren: “Ik had me hier meer van voorgesteld. Gladde film, en misschien wel noodzakelijk om dit onderwerp voor het grote publiek begrijpelijk te maken, ook erg uitleggerig. (…) Een duur aandoende productie met goede acteurs en actrices dat toch wat aan de oppervlakte door kabbelt. Beetje junkfood, interessant onderwerp en de film kijkt wel lekker weg maar er beklijft na afloop weinig. Jammer.” (Noir)

1 ster: “Bijzonder slechte film. The imitation game neemt de kijker bij de kleffe hand om hem na bijna twee nietszeggende uren pas los te laten. Eerst wordt omstandig getoond dat Turin autistiforme kenmerken heeft, in een scene of vier. Daarna wordt expliciet uitgelegd dat hij toch echt de grondlegger is van de moderne computer. En als dat voor de kijker nog niet duidelijk genoeg werd, is er altijd nog de onvermijdelijke slottekst om zijn verdiensten en het onrecht dat hem is aangedaan nog eens stevig onder de neus te wrijven. Het ergste van de film vind ik de dialogen, die op geen enkel moment realistisch overkomen, maar aanvoelen als een verzameling one-liners uit eerdere films en series. De veilige regiekeuzes, de nutteloze en graflelijke oorlogsbeelden, de flemerige muziek en de overbodige flash-backs naar de kindertijd van Turin, het maakt het er allemaal niet beter op. Wanproduct.” (eRCee)

De feiten anders wegen

Het valt op dat degene die vijf sterren geeft dat lijkt te doen op basis van de acteurs die hij/zij graag ziet. De middenmoot maakt onderscheid tussen de vorm en de acteerprestaties: Benedict Cumberbatch – “daarmee hebben we dan meteen de sterkste troef”.

De 1-ster reviewer kijkt vooral naar de vorm, die te uitleggerig zou zijn, iets wat de 3-sterren reviewer trouwens ook aankaart. Maar in tegenstelling tot de middenmoter stoort deze reviewer zich daar enorm aan. Bij iedere review lees je wel iets waarvan je denkt: tja, daar zit wat in. Maar iedereen weegt die feiten anders. Zo vond ik de flash backs naar de jeugd van Turing ook uit de toon vallen en storend, maar niet zo storend dat ik het een slechte film vond. Er waren voor mij te veel elementen die ik goed vond. Niet in de laatste plaats de acteur, al maakte die niet alles goed en zou ik deze film zelf 3 sterren hebben gegeven. Nog iets valt op bij de slechtste review: de film wordt vooral ook slecht gevonden omdat hij te veel lijkt op andere films.

Mensen die veel films zien worden vanzelfsprekend ook kritischer, ze hebben veel vergelijkingsmateriaal. Toch zou je iedere film weer op zijn eigen merites moeten beoordelen. De zoveelste versie van Sherlock Holmes hoeft niet slecht te zijn omdat het al eerder is vertoond.

The Favourite (2018)

Nog een voorbeeld, voor The Favourite (2018) (inclusief eventuele spel- en typefouten):

5 sterren: “Rachel Weisz 48 en dan nog zo eruit zien.” (The Grunt)

1,5 ster: “Na het vreselijke Killing of a sacred deer komt Lanthimos opnieuw met een oervervelend misbaksel. Het is vooral jammer van het ijzersterk acteerwerk van de drie hoofdrolspelers en de prachtige decors. Zij hebben meer verdiend dat deze kostuumklucht.” (Redlop)

Ook hier valt weer op dat de vijf sterrenbeoordeling geheel wordt ingegeven door de acteur, terwijl de lage beoordelaar dit niet doorslaggevend vindt. Die vergelijkt de film met eerdere films van dezelfde regisseur.

Je smaak op de proef stellen

Je zou uit deze kleine steekproef kunnen concluderen dat hoe meer aspecten worden meegewogen bij een beoordeling, hoe sneller het aantal sterren zakt. Tenzij alle aspecten keigoed zijn natuurlijk.

Ik beken dat mijn mening ook wel eens radicaal veranderde na het lezen van andere meningen of reviews. Je kan vlak na het zien van een film helemaal onder de indruk zijn, maar de dag erna al je bedenkingen krijgen. Soms wordt dat proces versneld door het lezen wat andere kijkers al eerder onder woorden brachten. En dat is prima. Je smaak ontwikkelt zich in de loop van de jaren, omdat je meer ziet en er met anderen over praat. Als kind lagen we in een deuk met The Beverly Hillbillies, nu is die serie gewoon niet om aan te zien en zie je dat zelfs de familie Flodder een stuk beter in elkaar zit. Daarom blijf ik naar sites zoals Moviemeter gaan, omdat het een deel van het filmplezier is om je smaak op de proef te stellen.