De impact van een filmlocatie

Blowup

Toen ik een jaar of twaalf was – ik geloof dat wij thuis nog zwartwit TV hadden – zag ik een film die toen al als legendarisch aangekondigd stond in de gids: Blowup (1966) van Michelangelo Antonioni. Ik was nieuwsgierig, maar begreep niks van de film. Toch bleef de scene van een fotograaf, die in een park een jonge vrouw fotografeert die hem achterna rent om hem zijn camera af te nemen, hangen. Vooral ook de omgeving. Het park leek op een park in mijn woonplaats. Ik kon toen niet vermoeden dat ik ruim 35 jaar later in datzelfde park uit de film zou rondlopen en begrijpen waarom die scene mij zo lang was bijgebleven.

Filmlocaties

Een van de kenmerken van de films van Antonioni is dat hij zijn filmlocaties zorgvuldig kiest. Oftewel de omgeving wordt gedomineerd door een uitgesproken kleur, die hij vaak zelf aanbrengt, of door een zekere universele herkenbaarheid. Het park in Blowup, waar de fotograaf Thomas getuige blijkt te zijn geweest van een moord, is van een melancholische tijdloosheid zoals je die in alle buitenwijken van grote en kleinere steden tegenkomt. Het feit dat het in jouw eigen woonwijk had kunnen gebeuren, maakt deze scene zo intrigerend. Thomas vraagt er niet om, hij maakt een reeks foto’s en komt er bij het uitvergroten (blow up) in zijn atelier pas achter dat er een lijk in de struiken ligt.

Hij gaat terug om naar het lichaam te zoeken en vergeet daarbij zijn camera mee te nemen. Hij is kort getuige van een moord, maar als hij terugkomt in zijn atelier zijn al zijn foto’s en negatieven gestolen. En natuurlijk blijkt het lijk ook weg, als hij met camera teruggaat. Op een tennisbaan in het park spelen pantomimespelers een spel tennis met een denkbeeldige bal. Als grap gooit één van hen de onzichtbare bal in het gras en maakt een gebaar naar Thomas om de bal terug te gooien. Even twijfelt de fotograaf, maar speelt het spel dan mee en gooit de niet-bestaande tennisbal terug. Zijn ogen volgen het spel en dan horen we heel vaag het geluid van tennisrackets die een bal raken.

Onvergetelijk

Die laatste scene is één van de vele scenes die de film zo onvergetelijk en bijzonder maken, omdat iedereen er iets anders in kan zien: het leven is een illusie, wie denkt alles onder controle te hebben en bewijzen denkt te hebben, staat met lege handen. Naarmate ik ouder word, zie ik ook weer andere dingen in de film. Zo eens per jaar zet ik de DVD nog eens op. Nu kan ik de opmerking van een recensent begrijpen, die als kern van deze film zag dat mensen pas gelukkig zijn als ze doen waar ze goed in zijn; als ze hun pleziertjes elders zoeken, worden ze daar ongelukkig van. Dat inzicht ontdek je meestal als je wat ouder bent.

2017

In de zomer van 2017 besloot ik een kijkje te gaan nemen in het park waar deze film is opgenomen, het Maryon Park in Londen. Het wordt nog steeds genoemd in artikelen over de film en tot mijn verbazing was er in ruim 54 jaar helemaal niets veranderd. Je zou verwachten dat er na zoveel tijd een bulldozer overheen was gegaan en projectontwikkelaars er flats of een bedrijventerrein hadden neergelegd. Maar zelfs het tennisveldje was er nog. Alleen de struiken en bomen waren wat hoger en wilder geworden. En net als in de film, ruisten ze in de wind toen ik er liep. Geen jonge vrouw met een mysterieuze minnaar die het loodje legde, maar alleen een jongeman met een hond stonden op de open plek waar Thomas het lijk fotografeerde. Maar je kon toch begrijpen waarom Antonioni dit parkje uitkoos; niet opvallend, niet te druk, niet te groot of te klein. Iedereen zou hier ongewild en ongemerkt getuige van een misdrijf kunnen zijn.

Ik ging ook nog naar Pottery Lane, het straatje waar het fotoatelier in de film was. Dat was ook nog steeds herkenbaar, maar nieuwbouw. Iemand ging toevallig de deur binnen waar het atelier was. Het maakte me nieuwsgierig, maar de huidige bewoner wist waarschijnlijk niet eens dat er ooit een film opgenomen was. In tegenstelling tot het park. Daar stond op een plaquette bij de ingang warempel vermeld dat hier de film Blowup opgenomen was. Een ongekend eerbetoon aan de impact van een filmlocatie.