Job, Joris en Marieke: een nieuwe lange animatiefilm voor volwassenen

Een lange Nederlandse animatiefilm voor volwassenen: hoe bijzonder is dat eigenlijk? Nou, heel bijzonder als je bedenkt dat ze in Nederland momenteel amper worden gemaakt. En des te meer bijzonder als je bedenkt dat animators Job, Joris en Marieke in hun tienjarige bestaan tot nu toe alleen korte animatiefilms maakten. En daar zijn ze erg succesvol in: zo sleepten ze met A Single Life in 2015 een Oscarnominatie in de wacht. En dit jaar won het creatieve trio met Kop Op de Grand Prize in de categorie Short Film op het prestigieuze International Children’s Film Festival van New York. Met De Loop der Dingen breekt voor Job, Joris & Marieke een nieuw en ‘lang’ avontuur aan.

Een ‘avondvullende animatiefilm voor volwassenen over een jongen die een aandoening krijgt waardoor z’n leven niet meer chronologisch verloopt’ luidt de omschrijving. Wat kun je nog meer vertellen over jullie nieuwe project?

“Het plan laat zich inderdaad moeilijk in een paar woorden uitleggen. En over het plot kan ik nog niet al te veel vertellen, omdat het nog in ontwikkeling is. Maar de gedachte is: stel dat je écht door het leven kan skippen, hoe leef je dan? De film zal een zekere zwaarte hebben, en een absurdistische en filosofische lading. Denk bijvoorbeeld aan Eternal Sunshine of the Spotless Mind: dat is het soort film dat we willen maken. Er zit humor in, maar het is absoluut geen comedy. Dat soort animatie is er nog niet veel voor volwassenen.”

Klinkt veelbelovend! Hoe kwamen jullie eigenlijk op het idee?

“Onze hele carrière lopen we tegen het beeld aan dat een animatiefilm vooral voor de jeugd is. Nu verandert dat beeld momenteel wel; mensen zien animatie steeds meer als volwaardige film en niet per se voor kinderen. En dat willen wij ook graag laten zien. Het plot zoals het er nu ligt, is een samensmelting van verschillende ideeën en fascinaties van ons alle drie. Het leven in sleutelmomenten is daar eentje van. Dat zie je al terug in A Single Life, en ook wel in de clip die we voor Gers Pardoel maakten. Daarnaast droomden we al langer over het maken van een lange film: daar hebben we met al onze eerdere producties bewust naartoe gewerkt.”

Maar het is jullie eerste, dus dat zal vast spannend zijn…

“Zeker. In Nederland zijn een lange tijd geen lange animatiefilms gemaakt, dus zo’n ambitie uit je niet snel hardop. Maar met de huidige techniek is het ook voor een kleine studio als dat van ons makkelijker geworden. En het doel van het Filmfonds om van animatie een groter speerpunt te maken, was voor ons een extra motivatie. Toen we ons plan eenmaal met anderen deelden, zijn er allerlei balletjes gaan rollen. Zo raakten we in gesprek met producent Marleen Slot. Zij hielp ons om te bepalen wat de beste aanpak was voor ons idee. Door dat gesprek kwamen we bijvoorbeeld uit op een van de financieringsmogelijkheden van het Filmfonds. En weer een paar stappen verder.”

Hoeveel van de animatievormgeving stond op dat moment eigenlijk vast?

“Nog niets. De meeste mensen denken dat de vormgeving een startpunt is, maar we richtten ons eerst op het verhaal. Het idee van tijd skippen is heel ingewikkeld, dus je moet eerst bedenken hoe de regels en de logica liggen: het moet voor het publiek wel logisch zijn. Daarnaast moesten we bedenken waar de humor zat, en waar het drama. Scriptcoach Ernie Tee hielp ons bij het aanbrengen van structuur in die details. We waren ontzettend blij met die hulp. We zitten over het algemeen niet om ideeën verlegen, maar het verschil tussen korte films en features is heel groot. Je werkt met heel andere bogen. We hebben ons daarom veel ingelezen, zijn op andere manieren naar film gaan kijken én hebben ons dus veel laten informeren. Een crash course filmacademie in een jaar tijd!”

En ook scenarioschrijver Mieke de Jong stond jullie bij.

“Klopt, dat was echt heel fijn! Mieke stond vanaf dag één bovenaan onze lijst van scriptschrijvers en we kwamen met haar in contact via onze producent. Zij had al vaker met Mieke gewerkt. Wij schreven het beginconcept en de treatment voor de film en Mieke nam vanaf daar het script over. Ze was echt een soort mentor voor ons, we hebben veel van haar geleerd.”

Hoe groot is het verschil in werkwijze als je het maken van jullie shorts vergelijkt met deze film?

“Die is compleet anders. Zo schrijf je een korte film niet uit zoals we dat nu doen. Dan begin je met storyboarden en blocking: een ruwe manier om bijvoorbeeld je timing te bepalen. Je gaat vervolgens vormgeven, animeren en tijdens de animatie blijf je aan het verhaal schaven. We waren het dus niet gewend dat het script zo’n belangrijk onderdeel was. Dat is echt een groot verschil met een korte film.”

En wat zijn andere belangrijke verschillen?

“De karakterontwikkeling. Die is in een film van negentig minuten natuurlijk heel anders. Het is voor ons dus een grote uitdaging om ervoor te zorgen dat het publiek wel bij de les blijft. Maar ook: hoe ga je met drama om? Wij hebben de gewoonte om dat een beetje over te slaan, of we gaan er op humoristische wijze mee om. Maar in een lange film moet je kunnen meevoelen, weten waarom iets gebeurt. En qua karakterontwikkeling een boog negentig minuten gespannen houden: ook dat is een enorm verschil. Door al deze verschillen verloopt het proces bovendien langzamer. Normaal kunnen we al veel sneller iets concreets laten zien: een korte film kost ons een paar maanden, en een opdracht doen we vaak in een paar weken. Dan is er dus sneller een hoera-moment. Maar een feature is toch echt een kwestie van jaren.”

Hebben jullie voor de productie van de film ook een groter team nodig?

“Dat ook. Voor onze korte films huurden we weleens freelancers in, maar nu moeten we echt een team van zo’n vijftien man samenstellen. Dat betekent dus ook extra werkruimte en extra techniek aanschaffen. Daarnaast moeten we goed bedenken hoe we de taken verdelen. We worden eigenlijk meer manager dan animator haha!”

Maar de liefde voor animatie is na die tien jaar in elk geval nog heel groot, gezien dit huidige grote project en alles wat erbij komt kijken.

“Zeker! Misschien dat we in de toekomst ooit nog iets met acteurs gaan doen. Wie weet. Maar voorlopig blijven we op animatie gericht. Het heerlijke daarvan is dat je als maker niets cadeau krijgt. Elk detail van een karakter moet je zelf bedenken. En die totale controle, alles naar eigen hand te kunnen zetten, dat blijft ontzettend leuk.”

Is animatie ook steeds populairder geworden denk je?

“Het zit op alle gebieden in de lift. De opleidingen zijn beter en er draait meer animatie in de bioscopen dan vroeger. En dan praat ik niet alleen over Disney. Ook in videoclips en commercials komt steeds meer animatie voor. En zoals eerder gezegd lijken huidige generaties het meer als volwassen medium te zien: de mindset verandert. Kijk naar het succes van The Red Turtle: dat trok echt een heel breed publiek.”

Toen jullie plannen voor de lange animatiefilm eerder dit jaar bekend werden, waren jullie bij het Filmfonds bezig met een aanvraag voor financiering. Is dat gelukt?

“We zaten met vier andere films in de competitie van het Deltaplan en bleven met één andere film over, maar helaas: we hoorden vlak voor de zomer dat we het niet geworden zijn. Heel jammer: vooral omdat we echt al in de startblokken stonden. Ging De Oversteek wél door, dan hadden we ons team al grotendeels klaar. Maar dit betekent zeker niet einde verhaal. Er zijn bij het Fonds natuurlijk meerdere routes voor financiering. Dus we slaan met het script dat er nu ligt gewoon een andere weg in. Achteraf gezien was het ook bijna te mooi om waar te zijn om met ons allereerste feature-plan direct in het eerste jaar onze financiering al helemaal rond te hebben. Dus we zien dit als een hobbeltje. En misschien wel de beste afwijzing die we ooit hebben gehad.”

De beste afwijzing ooit: in welk opzicht?

“Ze waren zo enthousiast over ons project: het Fonds had echt moeite met kiezen! Dat is voor ons alleen maar een bevestiging dat we op het goede spoor zitten en dus niet helemaal opnieuw hoeven te beginnen. Dat is een beter uitgangspunt dan wanneer je hele basisidee een negatieve response krijgt. Bovendien gaf de afwijzing ook even wat rust. We zijn er constant mee bezig geweest, ook tijdens andere lopende projecten. Best een chaotische tijd dus. We hebben nu de ruimte om met een frisse blik naar ons plan te kijken, dat kan nooit kwaad.”

Wat is jullie grootste droom voor de lange animatie?

“Het grote doek natuurlijk, daar wordt hij voor gemaakt. Het blijft natuurlijk afwachten in hoeveel zalen hij zal draaien en op welke tijdstippen, maar we zijn gelukkig gewend om creatief met PR om te gaan!”

Wanneer kunnen we hem gaan zien denk je?

“We hebben ongeveer twee jaar nodig om hem te maken. Het groene licht krijgen we op z’n vroegst volgend jaar. Tsja, we hebben de film misschien een beetje vroeg aangekondigd, maar we zijn superenthousiast. En je ziet het: zodra je iets hardop begint te roepen, gaan er balletjes rollen en vallen dingen op hun plek.”