Pieter Kuijpers door de ogen van…

Actrice Janni Goslinga (Doodslag, Off Screen)

“Met Pieter Kuipers ben je altijd op avontuur; hij is aanstekelijk. Als hij praat over z’n plannen of over zijn films, voel je een vonk overslaan. Pieter weet wat zijn films moeten vertellen. En je wilt als acteur, met je personage, alles voor hem doen, alles voor hem spelen. In mijn tas zitten talloze bierviltjes met titels van nieuwe en oude films waarvan ik denk: die móét ik zien, doordat hij me erover vertelde. Pieters plannen zijn direct, brutaal en eigenzinnig… hij laat zich niet lamleggen door het logge moeizame financieringssysteem in de Nederlandse filmwereld. En hij laat zich niet vangen in een hokje. Pieter is fel en gedreven, maar ook heel open en altijd persoonlijk. En hij is jong van geest: wil keten en keet schoppen… Ik heb zelden zó gelachen als op de set van Doodslag, met Pieter en Theo (Maassen, red.). En ik ben nog dagenlang high geweest na de laatste draaidag van 4Jim. Vlak voor de wrap stond Pieter ineens op de set en sprongen we met de hele crew met parachutes uit een vliegtuig!”

Actrice Lisa Zweerman (Riphagen)

“Pieter is heel goed in verhalen vertellen. Hij linkt heel veel kennis en verhalen, ook die van zichzelf, in de scènes en personages die we moeten spelen. Dit maakt alles wat hij maakt zo eigen, en het geeft mij heel veel voeding om de scène te spelen. Maar niet alleen verhalen komen aan bod. Heb je zijn scala aan grappen weleens gehoord? Haha! Het is elke dag weer een feestje. Wat ik vooral van Pieter heb geleerd, is om de rust en focus te nemen in alles wat ik doe. Het is ongelofelijk hoe één iemand ervoor kan zorgen dat een hele filmset zich gemakkelijk en ontspannen voelt, ondanks de enorme tijdsdruk. En die deadlines; die haalden we altijd! Pieter geeft je de vrijheid om te onderzoeken wat goed werkt en is echt een teammate in het verwezenlijken van het project. Maar het belangrijkste is dat hij alles maakt met zijn hart en ziel. Als je alles vanuit je hart doet, dan maak je de mooiste dingen. En dat is wat Pieter doet. En dat heeft mij in alles geïnspireerd.”

Editor Job ter Burg (Van God Los, Off Screen)

“Pieter was een van de twee docenten van de eerste videocursus die ik ooit volgde. Ik herinner me nog levendig hoe we op een woensdagavond in het Universiteitsgebouw aan de Trans 10 in Utrecht een uitleg kregen over wat montage was, en hoe (video)montage werkte. Het sprak me meteen aan, en het sloot volledig aan bij zo’n beetje alles wat ik leuk vond (ik had al geluid en muziek gemonteerd met draaitafels, mixers en 1/4-inch audiotape, en ik vond theater/acteren heel leuk). Pieter vond het een mooi en belangrijk proces, maar hij zei zich niet te kunnen voorstellen dat hij zijn hele leven alleen maar in zo’n montagekamer zou moeten zitten. Ik weet dat ik op dat moment dacht: dat lijkt mij nu juist fantastisch. Dat was voor mij dus een cruciaal moment.”

Muziek

“Een heel praktisch element dat ik altijd heb onthouden van Pieter, heeft te maken met muziek. In Van God Los zit één scene waar de hoofdpersoon zelf niet bij is, ook al vertelt hij ons het verhaal. Het is de scène waarin Maikel in woede zijn wapen leegt op de ruiten van de coffeeshop van Osman. Eén van de ideeën waar Pieter toen mee kwam, was om twee verschillende stukken temp-muziek waarmee we hadden gewerkt, allebei tegelijkertijd, over elkaar heen onder de scène te leggen. Dat wrong en knarste aan alle kanten, en dat werkte geweldig. Ik heb er geloof ik nog een beetje aan zitten monteren om twee of drie momenten precies tegen het juiste moment in het beeld te leggen, maar die twee wringende elementen gaven een soort onrust en verstoring die helemaal bij het moment en het personage pasten. Ik heb die truc later nog wel eens gejat natuurlijk.”

Het grote geheel

“Ik weet niet of hij het er zelf mee eens is, maar ik heb de indruk dat voor Pieter draaien en monteren vrij losstaande processen zijn. Dat wil zeggen dat hij op de set druk bezig is met de acteurs, met het moment, met de scène, en dat hij in de montage daar vrij afstandelijk naar kan kijken. Hij houdt niet halsstarrig vast aan zijn script. Hij is bereid om aan alle knoppen te draaien om het grote geheel te laten werken. En Pieter is altijd op zoek naar wat iets cinema maakt, hoe hij iets in beeld kan vertellen. In Van God Los was een van zijn letterlijk geformuleerd doelen om er een katholieke film van te maken, waarin beeld, geluid en muziek groots en indrukwekkend zouden moeten zijn.”

Focus op karakters

“Daarbij is Pieter volgens mij altijd in de eerste plaats geïnteresseerd in de karakters in zijn films. Alles wat hij doet in vormgeving is erop gericht en bedacht vanuit de personages. En al ben ik zelden of nooit op een set, ik heb altijd gevoeld dat hij op de set primair op zijn acteurs gericht was, en dat hij met de acteurs steeds op zoek was naar wat een scène betekende voor hun personages, wat de drijfveren van hun karakters waren. Dat voel je in zijn materiaal, en je voelt het in zijn films. Dat wil niet zeggen dat de vorm secundair is, in tegendeel, maar die vorm bereidt hij voor in nauwe samenwerking met zijn team, zodat hij op de set de tijd heeft om zich te concentreren op zijn acteurs.”

Director of photography Mick van Rossum (De ordening, Doodslag)

“Over het algemeen vond ik Pieter altijd zeer charismatisch op de set, waardoor iedereen meteen wist wie er ‘in charge’ was. Daarnaast stond hij altijd heel open voor suggesties en was hij heel benaderbaar. Die openheid zorgde ervoor dat hij op alles aanspreekbaar was en heel flexibel kon zijn. Maar hij kon soms ook heel eigenwijs aan bepaalde ideeën blijven hangen, waar ik niet altijd een logica of lijn in kon vinden. Maar zijn uitstraling is onmiskenbaar; helder en duidelijk in zijn communicatie, prettig in de omgang en een bizar goed gevoel voor humor. Als er voor iemand de uitdrukking ‘opgeruimd karakter’ is uitgevonden, dan is dat wel voor hem. Het waren altijd hele leuke sets om op te draaien.”

Creative producer bij Pupkin Felix van Gisbergen

“Pieter loopt altijd rond met ideeën en heeft een erg aanstekelijk enthousiasme: de kern van zijn succes als regisseur en producent denk ik. Hij hecht veel waarde aan de band die hij heeft met de mensen waarmee hij werkt. Hij geeft ook niet snel op; als hij gelooft in een idee zal hij er alles aan doen om het gerealiseerd te krijgen. Zijn laatste film Riphagen is hier een goed voorbeeld van: het idee voor de film ontstond al tien jaar geleden. De verhalen van zijn films vinden eigenlijk altijd hun oorsprong in de realiteit. Het liefste zou Pieter iedere film in Limburg draaien, en bij iedere serie wordt altijd wel onderzocht of we een deel in Limburg kunnen draaien. Hij is zo fanatiek dat hij soms zelf ook als figurant/acteur te zien is. Zo speelde Pieter in Van God Los een thuiskweker; onherkenbaar met helm. Van Pieter heb ik vooral geleerd om groot te denken. Om nooit op te geven en altijd te zorgen dat je veel plezier haalt uit je werk.”

Kostuumontwerper Sabine Snijders (Riphagen, Hemel op Aarde , Doodslag, TBS, Dennis P, De griezelbus, Off Screen, de Ordening)

“Pieter geeft je ruimte. Hij laat je met zijn manier van werken buiten de kaders denken. Dat is enorm goed voor het creatief proces: door het loslaten, het loslaten van controle, stimuleert hij de kwaliteit en creativiteit van de mensen met wie hij samenwerkt. Een voorbeeld van die ruimte: de kleding van Jeroen van Koningsbrugge in Riphagen. Die is wel gebaseerd op de snit uit de jaren 40, maar de kleur en het materiaal absoluut niet. Terwijl de rest van de kostuums in de film wel uit die periode kwamen. Daar zat echt een risico in: het kon wel of absoluut niet werken. Pieter zag de pakken pas een paar dagen voor het draaien. Gelukkig vielen ze goed en ik vind ook dat deze keuze echt een meerwaarde heeft gegeven aan het karakter van Riphagen. Daarom werk ik dus zo graag met Pieter. Het is uitdagend en van enorme waarde. Dat maakt hem voor mij heel bijzonder!”

Presentator en filmkenner René Mioch

“Pieter is zo'n goede verhalenverteller. Al zijn films zijn originele visuele vertellingen. Soms dicht bij huis (Limburg), soms met een kinderlijke fantasie, soms met een realiteit- en actualiteitswaarde. Van God Los is nog steeds een schitterende film. Pieter heeft de Limburgse bescheidenheid als je hem ontmoet, maar zodra het over het maken gaat, is hij een zelfverzekerde kunstenaar. Laatst had ik het met Paul Verhoeven over wat hij nu een goede Nederlandse film vond: hij noemde Van God Los. Een geweldige film, net als Riphagen. Hij zegt dat hij stopt met regisseren. Dat is onzin natuurlijk. Ik verheug me alweer op de volgende.”

Director of Photography Bert Pot (Riphagen, TBS, Dennis P., De griezelbus, Off Screen, Van God Los)

“Pieter is voor mijn een unieke regisseur, omdat hij een verhalenverteller pur sang is. Tijdens onze jarenlange samenwerking heeft hij mij telkens verbaasd met zijn anekdotes, zijn kennis van het menselijke karakter en de manier waarop hij de personages uit zijn films van een waarachtige 'backstory' wist te voorzien. Zijn hoofd staat nooit stil: terwijl hij het ene verhaal verfilmt, is hij tussendoor bezig een nieuw project te ontwikkelen. Als hem na de première van een film wordt gevraagd wat zijn volgende project zal zijn, komt Pieter doorgaans met een waslijst aan verhalen, intriges of nieuwsitems, die zijn aandacht hebben gevangen. Een voorbeeld van zo'n moment is onze zoektocht naar locaties in de Belgische Ardennen voor de film TBS. Terwijl wij door de bosrijke heuvels rond Luik reden, keek Pieter omhoog naar de bomen en zei hij ineens voor zich weg: 'Je zou hier zo de Nederlandse 'Rambo' (First Blood) kunnen opnemen'. Toen ik hem daar diezelfde avond nog eens naar vroeg, raakten wij in de ban van zijn eerdere opmerking en besteedden we de avond aan het uitwerken van een idee. Na de draaiperiode van TBS is het idee verder uitgewerkt, geresearched en was er binnen een paar maanden een scenario voor een avondvullende speelfilm. Helaas is de film, die volgens mij 'Thuisfront' zou gaan heten, nooit door het filmfonds gesteund …”

Jarenlange vriendschap

“Ik leerde Pieter kennen in mijn laatste jaar op de Filmacademie. Pieter zocht een cameraman voor een korte film. Die film hebben we samen gemaakt in 1995 en er ontstond een jarenlange vriendschap, die zes jaar later tot onze eerste grote samenwerking voor de film Van God Los leidde. Toen hij het later in gesprekken over het camerawerk van Van God Los had, gaf hij mij daarvoor alle credits. Hij vertelde dan dat wij samen vooraf de stijl, belichting en mise-en-scène hadden besproken en dat hij er tijdens het draaien geen woord met mij over had gesproken, omdat hij zag dat het plan zich voltrok, zoals hij had gehoopt.”

Vertrouwen

“Bovenstaande is een van de krachten van Pieter. Hij omringt zich met professionals uit de film en geeft hen zoveel vertrouwen, dat ze boven zichzelf uitstijgen. Bij Pieter had ik dus al vrij snel het gevoel, dat hij mij niet alleen als cameraman zag, maar dat hij mij als 'beeldverteller' wilde aanspreken. Vanaf dat moment raakte ik al in een vroeg stadium betrokken bij de projecten die we samen maakten. En dan was Pieter altijd geïnteresseerd in mijn mening over het scenario, de locaties en de vormgeving. We verzonnen voor elk project een weg die we wilden bewandelen en tijdens het draaien van een film, hadden we daardoor altijd dezelfde richting. Dat heb ik zelden meegemaakt in mijn samenwerking met een regisseur.”

Actrice Lisa Smit (De griezelbus, TBS)

“Ik weet zowel van De griezelbus als van TBS hoe graag Pieter tijd nam voor repetities: wie is je personage? Hoe loopt ze, praat ze, waar komt ze vandaan, wat eet ze graag …? Bij de griezelbus moest ik zelfs een eigen handtekening verzinnen. En die diepgravende voorbereiding, dat doe ik nu nog steeds. Toen ik met Pieter en Theo Maassen twee weken aan het repeteren was voor TBS, was Pieter nog steeds bezig met het herschrijven van het script, vooral op scène-basis. Hij liet ons uitproberen wat hij had geschreven en andere situaties improviseren, waarbij hij van alles opschreef en schrapte. En zo was het niet alleen een repetitieproces voor Theo en mij, maar volgens mij ook voor Pieter zelf. Tijdens de lunch vroeg hij mij bijvoorbeeld van alles en nog wat, over waar ik van droomde en hoe ik mezelf zag. Een dag later las ik dan mijn verhaal terug in een nieuw herschreven scène. Dat onderzoekende is in mijn herinnering heel kenmerkend voor Pieter als regisseur: altijd op zoek naar het verhaal.”