Pixar’s Coco: kopie of toeval?

Met de release van Coco deze week verschijnt er in relatief korte tijd een tweede animatiefilm waarin de Mexicaanse Dag van de Doden een belangrijke rol speelt. Een letterlijke kopie van The Book of Life (2014) is de nieuwe Pixar niet te noemen, maar de overeenkomsten zijn op z’n minst opmerkelijk. Imiteren, kopiëren of knipogen; het komt in de filmwereld veel vaker voor.

“Kijkers kun zo twee interpretaties van dezelfde traditie naast elkaar leggen.”

Book of life-fans reageerden verontwaardigd toen Disney/Pixar eerder dit jaar de trailer voor z’n nieuwe familiehit uitbracht. Opnieuw een muzikale film waarin de gitaarspelende hoofdpersoon plotseling in het Mexicaanse Dodenrijk belandt? Coco-regisseur Lee Unkrich vertelde dat zijn idee al uit 2010 stamde en dus niet afgekeken kan zijn geweest. Maar voor wie beide films heeft gezien, is dat moeilijk te geloven. De talloze kaarsjes en Mexicaanse goudsbloemen in beide films zijn nog logisch gezien de traditie, maar de kleurrijke Dodenstad van Pixar lijkt intussen ook verdraaid veel op die van ReelFX. Om nog maar te zwijgen over de zeer specifieke manier waarop de schurk aan z’n eind komt.

Toeval?

Het is niet de eerste keer dat de animatiegigant in zo’n twijfelachtige positie zit. Zo vertoonde The Lion King sterke gelijkenissen met het Japanse Kimba the white Lion en was de opzet van Up (bejaarde wordt uitgezet en maakt luchtballon van eigen huis) identiek aan een korte animatiefilm (kijk hier) van Franse studenten. Jatwerk, inspiratiebron of stom toeval?

Succesformules

Soms is het heel duidelijk waar ideeën zijn ontstaan. Kijk naar de talloze romantische komedies en horrors die beproefde recepten volgen, of naar de films die op een recent succes voortborduren. Nadat Love actually in 2003 bijvoorbeeld een grote hit werd, volgden er meer romantische mozaïekfilms, zoals hier in Nederland Alles is liefde. Die vervolgens met Zot van A een Vlaamse remake kreeg. Andersom en vrijwel tegelijkertijd ging de Belgische thriller Loft naar Nederland voor een kopie met acteurs van eigen bodem.

Nieuwe jasjes

Oudere hits kunnen het intussen ook goed doen als ze even worden opgepoetst. Niet alleen griezelfilms A Nightmare on Elm Street, The Omen, Halloween en recentelijk nog It, maar ook komedies als The Ladykillers, You’ve Got Mail en The Nutty Professor zijn nieuwe interpretaties van ouder werk. En er hoeft niet eens veel tijd te zitten tussen verschillende versies; de avonturen van Spiderman blijven de afgelopen jaren maar opnieuw beginnen.

Hommages

En dan zijn er nog de filmmakers die hun liefde voor bepaalde genres of klassiekers laten blijken, door bijvoorbeeld stukjes dialoog, muziek, shots of hele scènes over te nemen binnen hun eigen verhaal. Denk aan Quentin Tarantino. Of hier in ons eigen land Arne Toonen, die met Black out en De Boskampi’s zich speels voegde naar de traditie van bekende gangsterfilms. Intussen hebben we op Netflix het populaire Stranger things, een serie die veelvuldig elementen overneemt uit klassiekers van onder meer Steven Spielberg.

Tweelingfilms

Maar dan zijn er nog de vreemdere gevallen. Films die kort na elkaar verschijnen en sterke gelijkenissen met elkaar vertonen. Er is een hele rits aan voorbeelden van zulke ‘tweelingfilms’ te vinden. Deep impact en Armageddon, Volcano en Dante’s Peak, Mission to Mars en Red Planet, Capote en Infamous; het zijn er slechts een paar uit de laatste vijftien jaar. Op animatiegebied is dat niet anders. Is het echt toeval dat Sony (Surf’s up) en Warner Bros. (Happy feet) kort na elkaar met films over pinguïns kwamen? En wat te denken van Antz en A bug’s life, of Finding Nemo en Shark tale?

De meest voor de hand liggende verklaring is dat concurrerende studio’s elkaar goed in de smiezen houden. Kondigt Dreamworks zijn nieuwe project rondom dierentuinbeesten aan (Madagascar uit 2005), dan vist Disney zelf een vergelijkbaar scenario (The Wild uit 2006) uit de grote stapel om niet achter te blijven. Of andersom natuurlijk, want een eerdere releasedatum betekent niet automatisch dat het idee ook eerder is ontstaan. Een productieproces neemt immers jaren in beslag.

Maar als dat zo zou werken, kan het dan echt zo zijn dat beide studio’s los van elkaar over een verhaal beschikken waarin een leeuw en een giraffe uit de New York Zoo per ongeluk in de Afrikaanse wildernis belanden? Moeilijk om te geloven dat zo’n idee twee keer apart is bedacht. Zouden studio’s spionnen rond hebben lopen bij de concurrent? Of is hetzelfde idee misschien oorspronkelijk bij verschillende producenten gepitcht?

Dat er in ieder geval niet altijd kwade opzet in het spel is, werd duidelijk met Newt, een animatieproject dat in een ver stadium door Disney werd afgeblazen toen bleek dat hij ontzettend veel leek op het wel uitgebrachte Rio. En rondom de release van Coco blijft Book of life-regisseur Jorge R. Gutiérrez zelf publiekelijk herhalen hoe blij hij is met nóg een verfilming van de Mexicaanse traditie voor het eren van de doden. Want hoe frappant sommige gelijkenissen ook zijn, beide films komen intussen ook met genoeg eigen creatieve vondsten. Waarmee kijkers dus uiteindelijk twee interpretaties van dezelfde traditie naast elkaar kunnen leggen. Wat dat betreft is dit toeval dus zo slecht nog niet.