De zin en onzin van remakes

Commercieel succes

Het commercieel succes van de eerste versie is een voor de hand liggende reden. Maar ook voortschrijdende technische ontwikkeling kan een reden zijn om een verbeterde versie van een verhaal te maken. Wie de vroege, nogal knullige verfilming van Chronicles of Narnia heeft bekeken, snapt dat dit verhaal, over kinderen die een wondere wereld ontdekken als ze door een gat in een kast kruipen, schreeuwt om een versie die het verhaal van C.S. Lewis recht doet.

Niet iedere remake die technisch superieur is, hoeft per se een betere film op te leveren. De gekunstelde en zielloze verfilming van laatste A Christmas Carol (2009), met Jim Carrey, is daar een voorbeeld van. De enige regisseur die van zijn eigen film een remake maakte is Alfred Hitchcock. Naar eigen zeggen is zijn tweede versie van The Man Who Knew Too Much de betere. Als de meester het zegt, zal het wel kloppen. Hij had een intrinsieke reden voor een remake, hij wilde laten zien dat hij persoonlijk een betere versie kon neerzetten.

Boodschap

Soms worden remakes door de tijdgeest bijgekleurd. Een goed voorbeeld daarvan zijn de verschillende versies van The (Invasion of the) Body Snatchers. Van de eerste versie uit 1956 wordt gezegd dat die een verholen commentaar leverde op de toenmalige communistenjacht in de Verenigde Staten – iets dat door de filmmaker en schrijver Jack Finney altijd is ontkend. Als je die film nu bekijkt, is objectief ook niet vast te stellen dat een dergelijke politieke boodschap afgegeven wordt. In feite wordt halverwege de film heel treffend verwoord wat de kern van het verhaal is. Het hoofdpersonage zegt tegen zijn geliefde dat mensen elkaar soms moeten bestrijden en wantrouwen om hun eigen hachje te redden, maar dat ze tegelijkertijd de capaciteit moeten behouden om lief te hebben en elkaar te helpen. Dat is de reden waarom de mensheid zo succesvol is en alle stormen heeft overleefd. De vermeende verwijzing naar de communistenvervolging is er door de kijkers zelf op geprojecteerd en niet door de filmmaker ingelegd.

De verfilming uit 1978 (met Donald Sutherland) houdt die kern ook overeind, maar benadrukt de toenemende individualisering in de maatschappij, waarin mensen denken elkaar niet meer nodig te hebben en echtscheidingen aan de orde van de dag zijn. Het is een onderwerp dat in de zeventiger jaren van de vorige eeuw actueel werd en als extra laag over de boodschap van Finney’s verhaal is heen gelegd.

In 2007 komt er een remake met Nicole Kidman, The Invasion. De plaats van handeling is nu een legerbasis , zeer tegen de zin van de regisseur, omdat de menselijke verhoudingen in het leger toch al buitengewoon zijn en de kern van het verhaal niet uit de verf kan komen. Bovendien wordt erin verwezen naar terrorisme, wat indruist tegen de oorspronkelijke boodschap van het verhaal, dat de mensheid samen sterk moet staan en zich niet tegen elkaar moet laten uitspelen. Hier heeft iemand de remake aangegrepen om een boodschap mee te geven die er oorspronkelijk niet in zat. Maak dan zelf een nieuw verhaal, in plaats van een remake, zou je denken.

Te mooi

Het risico bij elke remake is dat de filmmakers het ‘te mooi’ willen maken, dat de vorm boven de inhoud dreigt te gaan of dat de filmmaker te veel wil gaan ‘uitleggen’ wat in eerdere versies onuitgesproken bleef. Een voorbeeld daarvan is Spielberg’s remake van The War of the Worlds. Hij laat zien hoe het de mensen vergaat die door de aliens zijn gevangen en hoe ze, een typisch trekje in alle Spielberg-films, in verzet komen en zich weten te bevrijden. Voor mij is dat een anticlimax. Juist het overweldigende van de krachten waar tegen de mens kansloos is, maakt het oorspronkelijke verhaal zo boeiend. In het verhaal van Wells worden de aliens verslagen door een kracht die ook weer buiten de mens omgaat: ze smelten als ze in aanraking komen met water. Het is al vaker opgemerkt: als aliens zo slim zijn om naar de aarde te kunnen vliegen dan is het onwaarschijnlijk dat ze niet eerst even hebben onderzocht wat voor weer het daar is. Maar de boodschap van Wells was duidelijk: de mens is een nietig stofje in het universum en wij zijn niet almachtig. Die boodschap wilde Spielberg liever niet afgeven. Hij wil zijn publiek vermaken, niet tot nadenken aanzetten.

Tot slot zijn er films waarvan je zeker weet dat je er nooit een remake van wil zien, omdat de oorspronkelijke film de enige echte is. On the Waterfront (1954) bijvoorbeeld. Niet meer aankomen.