Gijs van der Lelij: "Storyboardtekenen is een combinatie van tekenen en verhalen vertellen"

Dag Gijs! Kun je iets over jezelf vertellen?

“Mijn naam is Gijs van der Lelij. Ik ben geboren op 7 april 1974 in Sittard. Na de middelbare school verhuisde ik naar Amsterdam om film- en televisiewetenschappen te studeren aan de UvA. Na mijn studie ben ik gaan werken als script/continuïteit en regie-assistent voor televisieseries en films. Mijn leven lang heb ik getekend en op een gegeven moment besefte ik dat ik film en tekenen kan combineren door storyboards te gaan tekenen. Tegenwoordig werk ik nooit meer op filmsets, maar ben alleen betrokken bij film als storyboarder en daarnaast maak ik ook illustraties. Als storyboardtekenaar heb ik aan diverse Nederlandse speelfilms meegewerkt zoals Meester Kikker, Code M, Michiel de Ruyter, Oorlogsgeheimen, Het Bombardement, Nova Zembla.”

Waar geniet jij keer op keer van in je vak?

“Het maken van een storyboard is puzzelen. Er moet een mise-en-scène bedacht worden en deze moet je op heldere manier in beeld gebracht. Wie staat waar en beweegt waar naar toe? Delen we dat op in aparts shots of beweegt de camera mee? Met wat voor shot eindigen we de scène zodat we een goede overgang krijgen naar de volgende? Moet de camera hoger staan om neer te kijken, of willen we net onder de eye-line van de personages zitten? Op welk moment in de scene worden de emoties intenser en moeten we hier naar een closer shot snijden? En wat betekent dit voor het shot erna en ervoor? Zo zijn er nog veel meer afwegingen die gemaakt moeten worden. Iedere keuze beïnvloedt de keuzes eromheen in de montage. De mise-en-scene beïnvloedt de camerapositie en vice versa.”

“Storyboarden is filmmaken op papier en hierbij moet je voortdurend de juiste cameraposities combineren met de meest effectieve mise-en-scène. Dit is de puzzel die je maakt en wanneer meerdere stukken van je puzzel in elkaar vallen en je ziet dat de vertelling niet alleen soepel loopt, maar ook bijvoorbeeld iets van spanning of ontroering of humor heeft, dat zijn de momenten waar ik het meest van geniet. Dit zijn de momenten dat je het gevoel hebt een film te maken op papier.”

Kun je iets vertellen waar je nu mee bezig bent?

“Het afgelopen jaar heb ik veel samengewerkt met Mascha Halberstad. Zij maakt animatiefilms. Op het moment werken we aan een televisieserie op basis van de boeken van Vos en Haas. De dialogen worden met acteurs opgenomen en op basis hiervan maken wij een gedetailleerd en volledig gemonteerd storyboard met de stemmen en muziek er onder. Naast storyboarden ben ik in dit geval dus ook nauw betrokken bij de montage en omdat een animatic iedere beat van het spel getekend moet worden ben ik ook veel meer bezig met het spel van de personages. In het voorjaar moeten de animaties voor alle afleveringen af zijn en gaan de animatoren en achtergrondtekenaars aan het werk. De animatics die we nu maken vormen de basis voor hen om mee te gaan werken.”

Wat is jouw motivatie geweest om te doen wat je nu doet?

“Storyboardtekenen is een combinatie van tekenen en verhalen vertellen. Een ideale combinatie voor iemand met een interesse in films, strips, literatuur en beeldende kunst. Dit is mijn inhoudelijke motivatie. Dan heb ik nog een praktische motivatie. Storyboarden is – vergeleken met regie-assistentie wat ik vroeger deed – ook een stuk makkelijker te combineren met het hebben van een gezin. Ik werk bijna altijd vanuit huis en kan mijn eigen tijd indelen.”

Welk advies zou jij geven aan je ‘jongere ik’?

“Niet te lang denken maar snel beginnen met doen. Al doende krijg je vaak betere inzichten dan van te voren alles heel precies te plannen. Eigenlijk is dit advies dat ik mezelf nog steeds vaak geef. Het blijft lastig om ergens in te springen. Gelukkig is er bijna altijd een deadline. Dan moet ik wel.”

Welke prestatie heeft jou het meest trots gemaakt?

“Terugkijkend op projecten zie ik meestal vooral wat ik nog beter had kunnen doen, maar op het moment zelf was misschien Meester Kikker het werk waar ik het meest trots op was. Ik kon heel snel met de regisseur en cameraman de shots bespreken en het tekenen ging zo lekker dat ik ontzettend snel een behoorlijke hoeveelheid scenes heb getekend. Of anders misschien Michiel de Ruyter. Het werken met een zeer ervaren regisseur die ook cameraman is en mede producent, betekent dat er in een bespreking snel heel veel knopen doorgehakt kunnen worden. Bovendien gebruikte ik een tekentechniek met pen en gewassen inkt die ik toen net zo goed onder de knie had dat het tekenen vrij makkelijk ging.”

Zijn er ontwikkelingen waar je naar uitkijkt?

“Het laatste jaar heb ik storyboards getekend voor enkele animatieprojecten. Nu zit er altijd een flinke tijd tussen het moment dat ik mijn bijdrage lever aan een film en het moment dat ik het eindresultaat zie, maar de produktietijd voor animatie is nog langer dan bij live action films, terwijl mijn bijdrage substantieler was. Ik kijk dan ook erg uit naar het moment dat ik deze films uiteindelijk kan zien.”

“Een andere produktie waar ik naar uitkijk is SCALES. In deze film spelen zeemeerminnnen een centrale rol. Enkele zeemeerminscenes heb ik gestoryboard en heb ontwerptekeningen gemaakt voor het uiterlijk van de zeermeerminnen. De film, waarin vrouwen worden geofferd aan de zee en in zeemeerminnen veranderen die vervolgens door de mannen gejaagd en geslacht worden, is een allegorie over een maatschappij waar vrouwen systematisch onderdrukt worden. Het feit dat de regisseur een jonge vrouw is uit Saudi Arabië en dat de film ook in het middenoosten is opgenomen, maakt het extra interessant. Naast het feit dat ik benieuwd ben hoe de zeermeerminnen er in de film uit gaan zien en bewegen, ben ik erg benieuwd naar de reacties van het publiek en of de film mogelijk een kleine bijdrage kan leveren aan de vrouwenemancipatie in het midden-oosten.”

Welke meerwaarde zie jij voor films maken in ‘de regio’?

“Ik vind drama bijna altijd interessanter als het specifiek is. Juist universele thema’s komen goed tot hun recht in specifieke situaties. Iedere regio (dit geldt net zo goed voor de Randstad) beschikt over verhalen, acteurs, lokaties die specifiek zijn voor die regio. Door deze te gebruiken kun je afstappen van werken volgens een formule en is het mogelijk cliches te mijden. Ik denk dat er goede films gemaakt kunnen worden in de regio en over de regio met ervaring opgedaan buiten de regio. Door te werken binnen een wat grotere filmindustrie als in de randstad kan ervaring worden opgedaan die gebruikt wordt wanneer er films in Limburg gemaakt worden.”

Wat zou je advies aan andere media- en filmprofessionals zijn?

“Pre-produktie bij een gescript project kan vele vormen hebben. Vaak wordt gedacht als het script goed lijkt, is het tijd om te draaien. Maar bijna altijd is dit te vroeg. Draai wat proefopnames, maak storyboards, organiseer een lezing van het script met acteurs, of doe wat dan ook om maar te onderzoeken of het project klaar is om te gaan draaien. Zie wat er nog niet werkt en gooi vervolgens het script om, onderzoek, gooi het weer om. Investeer tijd en geld in het voortraject. En ga pas draaien als je echt zeker weet dat het script klaar is.”