Mark Verkerk: “Amsterdam is net zo wild als Oostvaardersplassen”

Natuurfilmers stuiteren de wereld over om op zoek te gaan naar de meest indrukwekkende plaatjes, maar sinds De Nieuwe Wildernis weten we dat er ook binnen ons eigen land genoeg te ontdekken valt. Na zijn vervolg Holland: Natuur in de Delta heeft regisseur Mark Verkerk dat idee nu nog verder doorgetrokken. De Wilde Stad laat zien wat er allemaal recht onder onze neus leeft. Met een kat als Amsterdamse tourgids.

“Onze aanpak was deze keer heel anders”, vertelt Verkerk over zijn nieuwste natuurdocu, die een stuk luchtiger en humoristischer is geworden dan zijn voorgangers. “Zeker Holland was meer een klassieke natuurfilm, goed bezocht, maar minder door een jong publiek. Die groep wilden we graag bij deze film betrekken. Met een kat als presentator – een soort David Attenborough van de Lage Landen – krijg je als kijker iets om een band mee op te bouwen. Voor ons was het vooral interessant omdat een kat mooi tussen de wereld van de mensen en de dieren in staat.”

“Een tafereel dat je je misschien alleen bij de grote natuur kunt voorstellen, gebeurt dus net zo snel in de stad.”

Mens en dier naast elkaar

“Dat snijvlak waar mens en natuur elkaar raken, vind ik erg interessant”, gaat Verkerk verder. “Veel natuurfilms worden op hele exotische plekken gemaakt, maar er gebeuren juist hele boeiende dingen op de plekken waar mens en dier naast elkaar leven. De stedelijke wereld is snel groener aan het worden, terwijl landbouwgrond daaromheen minder aantrekkelijk wordt. Er is iets heel dynamisch aan de gang. Je zou misschien denken dat dieren in de stad vooral op etensresten van mensen leven, maar de stad zelf produceert ontzettend veel voedsel op natuurlijke wijze. Iepen zijn daar een goed voorbeeld van. Die leveren een gigantische hoeveelheid voedsel.”

Pluizige acteur

De Wilde Stad toont het allemaal door de ogen van huiskat Abatutu. De pluizige acteur, eerder o.a. te zien in Wiplala en Dokter Tinus, neemt kijkers mee op ontdekkingstocht door onze hoofdstad. En dat vergde andere technieken dan Verkerk en zijn team gewend waren. “We wilden veel vanuit een lage kijkhoek draaien en zaten vaak dichter op de beesten zelf, dus werkten we met een batterij aan verschillende camera’s. Vaak is het redelijk beperkt wat een kat hoeft te doen. Even op een stoel gaan liggen, of door een kamer lopen. Maar wij draaiden volledig buiten, waar hij overal moest kunnen lopen. En hij moest echt om zich heen kijken, betrokken zijn bij de omgeving. Dat is een kwestie van geduld, en meegaan in wat een kat zelf doet. Een groot voordeel bij Abatutu was dat hij heel nieuwsgierig is en veel reageert op wat er om hem heen gebeurt.”

Ensceneringen

Verkerk ontkwam er voor deze docu niet aan om scènes onder gecontroleerde omstandigheden te maken, ook soms buiten de kattenopnames. “Het leven van wilde ratten onder de grond kun je bijvoorbeeld niet filmen, dus daar hebben we opstellingen voor gemaakt waarin we met tamme ratten konden werken. En één shot van een slechtvalk hebben we gedraaid terwijl een valkenier hem op de camera af lokte, om de kijker het gevoel van die kracht en snelheid te geven. Maar het overgrote deel van wat je ziet, is wild gedrag in de stad. Net zo onvoorspelbaar als in de grote natuur. Dieren passen zich aan, zijn bezig met eten of gegeten worden. Nesten bouwen, jongen opvoeden. In die zin is de stad net zo wild als de Oostvaardersplassen of de Biesbosch.”

Drama in het centrum van de stad

Verkerk benadrukt dat dat overal in Amsterdam is terug te vinden, als je maar de moeite neemt om echt te kijken. “We wilden ons graag richten op dieren die mensen al kennen, niet op zoek gaan naar rare, exotische dingen. De meerkoet was bijvoorbeeld een belangrijk karakter. Van tevoren vroeg ik me af hoeveel je daaruit zou kunnen halen. Ze leven in de grachten, waar veel voedsel zit, dus dan denk je dat er misschien niet zoveel te beleven zal zijn. Maar we ontdekten dat ze – zeker op jonge leeftijd – zware druk krijgen vanuit meeuwen en reigers. Dat leverde een dramatische scène op, middenin het centrum van Amsterdam waar duizenden mensen omheen lopen. Een tafereel dat je je misschien alleen bij de grote natuur kunt voorstellen, gebeurt dus net zo snel in de stad.”

Toekomstplannen

Nu Verkerk inmiddels drie keer heeft verrast met stukjes onbekende Nederlandse natuur, rijst natuurlijk de vraag wat we nog meer niet hebben gezien van ons land. “We zijn momenteel met de Limburgse cameraman en producent Willem Berents aan het onderzoeken of we in de Rotterdamse haven kunnen werken”, vertelt de filmmaker. “Natuur in een meer industriële setting; een plek waar ook heel veel gebeurt op dit moment.” Daarnaast heeft de cineast zijn eerste fictiefilm in de pijplijn, met een boerderij in Noord-Limburg als beoogde locatie. “Een gescripte film onder regie van André Jansen, met boerderijdieren in de hoofdrol”, legt hij uit. “Wel alleen met natuurlijk gedrag vanuit de dieren hoor, geen pratende biggetjes.”