Vincent Konings verfilmt ‘wilde periode’ van Sint Gerlachus uit Houthem

Voorbereiding

Dit initiatief viel niet zomaar uit de lucht. Nee, Vincent was al vier jaar bezig met de voorbereidingen. Interesse voor geschiedenis werd in zijn vroege jeugd gewekt: “Als kind had ik al veel belangstelling voor met name de middeleeuwen. Ik was helemaal verliefd op thema’s als hoofs- en ridderlijkheid. De romantiek die er omheen hangt. Kastelen vind ik heel indrukwekkend en ik tekende er veel. De middeleeuwen bieden voor historische verhalen veel krachtige archetypes. Helden, anti-helden, hoofse ridders, sterke vrouwen en verraders. En verder thema’s als oorlog, overspel, noem maar op.”

Hij haalt dan ook volop inspiratie uit producties als The Name of the Rose, Braveheart en Excalibur.

Universeel thema

Kort bij huis leefde in de 12e eeuw de heilig verklaarde Gerlachus. Naar de legende wil, in een holle eik. Wordt er door historici momenteel aan getwijfeld of Sint Servaas, de stadsheilige van Maastricht wel echt bestaan heeft, dat Gerlachus werkelijk leefde staat volgens Vincent vast. Het levensverhaal van deze middeleeuwer prikkelde zijn fantasie: “Gerlachus, een ridder, was in zijn jonge jaren nogal losbandig. Wel was hij trouw aan zijn vrouw, waar hij heel van hield. Na haar overlijden ging hij op bedevaart naar Rome en Jeruzalem, was onder meer varkenshoeder. Terug in Houthem besloot hij als kluizenaar in boetedoening te gaan leven. Hij was tot inkeer gekomen. Dat is ook het thema van de film, dat in mijn ogen tijdloos en universeel is. Zelfreflectie, persoonlijke zingeving is ook nu actueel.”

Franstalig

Le Retour Sur Soi-Même is de titel. Tot Inkeer in het Nederlands. De voertaal is Frans en daar zou je vraagtekens bij kunnen zetten. Vincent heeft echter een plausibele verklaring: “Ik weet niet precies wat voor Nederlands of Diets toen in onze regio werd gesproken. Engels is niet logisch om te gebruiken. Ik overwoog nog Duits, maar koos voor Frans. Het is een mooie en klankrijke taal die erg bijdraagt aan de sfeer die ik in de film wil neerzetten. De acteurs zijn er dan ook op gecast. Zij die geen Frans spreken, zijn in ieder geval wel in staat de zinnen geloofwaardig te articuleren.”

Er was nog een zaak waar Vincent eens goed over na moest denken. “Over het leven van Gerlachus na zijn terugkeer in Houthem is genoeg bekend, maar zijn ‘wilde periode’ is niet beschreven. Dus moest ik die samen met scenarioschrijver Martijn Daamen naar eigen fantasie invullen. Dat hebben we gedaan met onder meer een jachtpartij en een veldslag. Een van onze sponsoren, het kerkbestuur van de Gerlachus-parochie in Houthem, was wat huiverig omdat dus niet zeker is of het wel klopt wat wij in het verhaal verwerken. Ik heb ze duidelijk gemaakt dat we geen documentaire maken, maar een speelfilm. Ze hebben er uiteindelijk geen probleem mee.”

Kasteel in Frankrijk

Tot Inkeer blijft wel een in de middeleeuwse geschiedenis ingebed verhaal, dus visueel wordt er alles aan gedaan om de historie correct te laten herleven. Een boeiende klus voor artdirector Kim Hotterbeekx. Er is een grote tent gekocht die redelijk aan het vereiste beeld voldoet. Kleding is na veel speurwerk door kostuumontwerpers Hanne Pierrot en Inez Coonen gevonden en wordt deels nog gemaakt. Vincent: “We kunnen niet bij alles honderd procent historische correctheid garanderen, maar in ieder geval zijn de maliënkolders, helmen en zwaarden wel volledig verantwoord. We draaien in de Euregio, maar daarnaast hebben we ook nog een kasteel in Frankrijk op het oog. Ik hoop dat we daar terecht kunnen.”

De film zal hooguit twaalf minuten duren, maar is ambitieus opgezet. Dat blijkt onder meer al uit de geplande veldslag, die spectaculair moet worden. Cameraman Luc Senden staat voor een flinke uitdaging. Gevechtsscènes, brandende mensen, paarden. Daarom zet Vincent ook stuntteams in. Naast special effects en VFX moet een ander leiden tot spannend visueel vermaak.

“Ik wil géén middelmatigheid. We hebben gelukkig genoeg draaidagen”, aldus Vincent. “Er is ruim tijd om alles goed op beeld te krijgen. We hebben al een heel weekend achter de rug en er volgen nog vier.”

Rolling Stones

Het beoogde budget van 65.000 euro is nog niet volledig bij elkaar, maar Vincent is blij met de royale dienstverlening die zijn ploeg ten deel valt. “Camille Oostwegel, eigenaar van Château Sint Gerlach, heeft gratis kamers ter beschikking gesteld voor de acteurs. In 2014 had hij ook The Rolling Stones in huis, die toen op Pinkpop speelden. Hij leidde de Stones rond en ze waren erg belangstellend. Toen de muzikanten hoorden dat er plannen waren om met behulp van de schedel van Gerlachus zijn gezicht op wetenschappelijk verantwoorde wijze te reconstrueren, zegden ze financiële steun toe. Ze hebben hun belofte gehouden. Onze producent Bas Geelen heeft de band ook een verzoek om een bijdrage gestuurd, maar we hebben nog geen reactie ontvangen.”

Een crowfunding bracht het nodige op. Particulieren trokken royaal de beurs en er kwamen bijdragen van het Limburgs Film Fonds, CineSud, het Houthemse kerkbestuur, het Brand Cultuurfonds en Stichting Kanunnik Salden/Nieuwenhof.

Mattijn Hartemink

Voor de hoofdrol werd acteur Mattijn Hartemink gecast. “Het is een mooie man. Charismatisch en met een natuurlijke présence”, aldus Vincent. “Bekend van onder meer Toren C, De Eetclub, Flikken Maastricht en De Spa.”

En Mattijn heeft er behoorlijk zin in. “Ja, het voelt voor mij als ‘lekker buiten spelen’, een jongensachtig avontuur. Iedereen is enorm enthousiast en gedreven. De sfeer op de set knispert. Bij de meeste producties waar ik aan meewerk moet snel en efficiënt gedraaid worden. Vaak is er weinig tijd om dieper op de materie in te gaan. Maar hier is het anders dan bij een commerciële productie. Doordat mij ook de gelegenheid wordt geboden om mee te denken over het eindproduct, af en toe bij regie te assisteren, voel ik mezelf ook een beetje maker. Er is ruimte voor improvisatie en sparren en daar hou ik van.”

Wat betreft zijn taak ziet Mattijn volop uitdaging als acteur: “Het is een dankbare rol met heel veel vlees om je tanden in te zetten. Het script is als het ware om het personage heen geschreven. Een herkenbare man, type ruwe bolster met blanke pit, heroïsch en toch kwetsbaar, die ik lekker vet kan aanzetten. Ik denk dat veel mensen zich ook wel deels met Gerlachus kunnen identificeren. Als je jong bent, denk je dat de hele wereld alleen maar om jou draait, maar later kom je tot bezinning en het besef dat je nogal egocentrisch was.”

Eerst moet deze film af, maar Vincent ziet Tot Inkeer als vingeroefening, als opmaat voor een grotere productie. Hij blikt hongerig vooruit: “Het zou natuurlijk prachtig zijn als ik later een lange speelfilm kan maken over de pelgrimstocht van Gerlachus, waarbij we dan ook draaien in Rome en Jeruzalem!”