Case Study: De Blauwe Maagd

Oorsprong

"Een goede korte film maken met niet al te veel middelen, een paar acteurs en een minimaal budget, waarmee we onszelf konden ontwikkelen als filmmakers en waarmee we vanuit een onconventionele hoek iets gaafs konden bijdragen aan het Nederlandse filmlandschap. Dat was het uitgangspunt van Joeri Pruys (de scenarist van de film) en mij toen we begonnen met De Blauwe Maagd. Omdat we allebei gefascineerd zijn door wat er met mensen gebeurt die in een wereld terechtkomen waarin andere wetten, normen en waarden gelden, zijn we met een idee dat daarin zijn oorsprong vindt aan de slag gegaan."

Schrijfproces

"Om ons volledig te kunnen concentreren op het uitwerken en uiteindelijk schrijven van het script, zijn we met z’n tweeën in de zomer van 2014 een dag of 10 naar Zuid-Frankrijk gegaan. We kwamen, soort van per toeval, in het middeleeuwse dorpje Montrbun-les-Bains terecht, waar we zonder afleiding van de dagelijkse rompslomp aan de slag gingen. Na een aantal dagen, avonden en nachten brainstormen, zei Joeri: ,Laat mij maar eens een dagje alleen, ik heb voldoende input nu en ik wil hier eens een dagje op kauwen.’ Joeri is gaan wandelen en ik heb mij vermaakt aan het zwembad, mijmerend over de prachtige plek waar we verbleven. Met uitzicht op Mont Ventoux."

"Einde dag kwam Joeri terug en zei: ,Oké, dit wordt het verhaal en het speelt zich hier, in Montbrun-Les-Bains af.' Toen Joeri een dagje rondwandelde in het dorp, heeft hij zich laten inspireren door het dorp dat doordrenkt is van de geschiedenis. En Joeri stelde zich het verhaal ineens voor op deze plek. Hij pitchte het verhaal in grote lijnen en ik was natuurlijk direct verkocht. Een film maken in zo’n prachtig decor, wie gaat dan niet voor de bijl? Maar ja, het werd wel ineens een periodefilm. En de opnames zouden dus hier in Zuid-Frankrijk zijn. Niet echt om de hoek zeg maar. En dat handjevol acteurs was ineens een cast van 40 man. Gelukkig dachten we toen alleen maar: wat vet!"

"Tussen de draft van toen en de shoot, zo’n 3 jaar later, want zo lang hebben we er over moeten doen om alles op de rit te krijgen om de film echt te kunnen gaan draaien, is het script geregeld aangepast. Dat ging voornamelijk om details; verwarring zaaien is niet erg en kan zelfs heel goed werken, maar je publiek moet wel genoeg informatie hebben om mee kunnen en willen in het verhaal. Op een aantal momenten moesten we daarin zaken aanpassen. De hoofdlijnen zijn eigenlijk altijd gebleven zoals ze nu in de film zitten."

"Wijzigingen aan het script zijn eigenlijk altijd in goede overeenstemming met elkaar gegaan. Af en toe moest er wel wat gedebatteerd worden, maar altijd was het uitgangspunt voor ons beiden dat het verhaal voorop stond. Dat moest het allerbeste worden. Als dat betekende dat, als we bijvoorbeeld een eerder bedachte scène waarmee we heel blij waren over boord moesten kieperen omdat het verhaal op zich daar beter van werd, dan deden we dat."

"Toen eenmaal bleek dat Pierre Bokma de hoofdrol wilde vertolken had hij ook nog een aantal goede suggesties voor het script. Die hebben we er uiteraard nog in verwerkt. Volgens mij zijn er uiteindelijk iets van 10 drafts geschreven voordat we gingen draaien."

Vertaling naar beeld

"Gedurende het ontwikkel- en schrijfproces was ik ook bezig met het maken van een visuele vertaling van het script. Dat proces liep eigenlijk simultaan en zorgde ervoor dat ik er ook met Joeri over kon sparren. En die sparmomenten leverden dan weer nieuwe ideeën voor het script op. Zo inspireerden we elkaar over en weer."

"Het daadwerkelijk vertalen van het script naar mise-en-scènes en een decoupage is iets dat ik eigenlijk altijd probeer uit te stellen totdat er een draft ligt die in grote lijnen helemaal klopt. Pas dan sta ik mezelf toe daarmee aan de slag te gaan. Natuurlijk kan ik dat proces niet tegenhouden tijdens het schrijftraject van het script, alleen maak ik het dan nog niet concreet. Zo laat ik voor mijn gevoel nog alle ruimte voor het verhaal om te groeien. Vaak volgen er vanuit de mise-en-scènes decoupage ook weer ideeën voor het script. Die ideeën bespreek ik dan met Joeri en als we allebei denken dat het het verhaal beter maakt, passen we het aan. Dat hele proces ging eigenlijk behoorlijk organisch en dat was heel fijn."

"Ik vind het fijn om in een vroeg stadium de DOP, production designer en kostuumontwerper te betrekken in het proces. Het zorgt ervoor dat ook zij zich al vroeg verbonden gaan voelen met het verhaal en zo vanuit hun perspectief inzichten aandragen die het geheel weer verrijken. Daarnaast zorgt het ervoor de film nog meer een team effort wordt. Dat vind ik belangrijk, want in mijn ogen krijgt de film op die manier echt een ziel. Het wordt het verhaal van iedereen die eraan meewerkt en daardoor beter."

"De mise-en-scènes en decoupage hebben DOP Ewoud Bon en ik later verder samen uitgewerkt. Samen hebben we echt iedere scène shot voor shot bedacht, opgeschreven en vervolgens laten uittekenen door onze storyboard tekenaar, aangezien we in Zuid-Frankrijk gingen draaien en we onze tijd efficiënt moesten gebruiken. Je bent maar een bepaalde tijd daar en dan moet het er allemaal op staan, even terug voor een reshoot was simpelweg onmogelijk. Daarom moest voor het hele team in één oogopslag duidelijk zijn wat we gingen doen. Wel hebben we voldoende ruimte gelaten voor ideeën die ter plekke zouden kunnen ontstaan."

"Tijdens de shoot is het script natuurlijk het uitgangspunt, maar niet heilig. Als je eenmaal bezig bent, zie je pas wat het echte effect is van de dingen die je eerder hebt opgeschreven. Zoals altijd is dat de ene keer precies wat het moet zijn, en de andere keer niet. Dan pas je zaken ter plekke aan. En wat ook wel gebeurde, is dat we juist voortborduurden op wat er in het script stond en een scène daardoor een duidelijkere betekenis gaven."

Crowdfunding en financiering

"Zowel Joeri als ik, als de producenten, Carl van de Wetering en Puck Mickers, zijn ‘no names’ voor de gevestigde Nederlandse filmindustrie. We zijn allen autodidact. Dat in combinatie met dat we een onnederlandse film wilden maken, maakte dat subsidieaanvragen nergens gehonoreerd werden."

"We wilden de film koste wat kost maken en hebben daarom via CineCrowd een crowdfundingcampgane opgezet om toch een minimaal budget bij elkaar te harken. Het bleek uiteindelijk één van de meest succesvolle campagnes voor een korte film ooit. We wisten bijna 150% van ons streefbudget op te halen en daarmee stond de teller op zo’n € 22.500. Dat was natuurlijk te gek en tegelijkertijd veel te weinig voor wat we van plan waren. Het was in ieder geval genoeg om het transport van cast en crew naar Frankrijk en het eten aldaar te bekostigen."

"Een voorwaarde voor de cast & crew die we hebben gevraagd, was uiteraard dat zij mee zouden werken op dezelfde basis als waarop wij vieren de film maakten; pro deo. Dat pakte gelukkig goed uit. Ons enthousiasme werkte aanstekelijk en iedereen vond het een tof verhaal en een avontuur om dat in Frankrijk te gaan maken. Alle mensen die hebben meegewerkt aan de film, tijdens de pre-productie, de productie en de postproductie, hebben dat vrijwillig gedaan."

"Verder hebben we het vooral moeten hebben van ongelooflijk veel goodwill en sponsoring in natura van ondernemers hier in Nederland en in Frankrijk, die in ons en het verhaal geloofden. Zo hadden we bijvoorbeeld het grote geluk dat we alle overnachtingen voor alle 50 man cast en crew kregen aangeboden en dat de gemeente van Montbrun-Les-Bains ons zo goed als een vrijbrief gaf om alles te doen wat we nodig achtten om daar te kunnen draaien. Zo konden we bijvoorbeeld ’s nachts zonder problemen alle straatverlichting in het hele dorp uitdoen en mochten we het centrale plein vol zand storten om de te moderne tegels die er liggen te maskeren. En dat zand werd dan weer gesponsord door de lokale bouwmarkt en het verplaatsen en uitrijden van het zand werd dan weer gesponsord door een lokale grondverzetter."

Shoot

"De shoot was een extreem spannend, intensief en een fantastisch avontuur. Dingen gaan totaal anders dan je ze had verwacht of gepland en er zijn te veel anekdotes om op te noemen die daarvan een voorbeeld geven. En ondanks dat Frankrijk relatief dichtbij is, ontdek je als je eenmaal daar op locatie bent om te draaien, dat het echt een andere cultuur is. Als je bijvoorbeeld met z’n allen klaar staat voor een shot, blijken gemaakte afspraken toch nét anders geïnterpreteerd. Zoals een afspraak over de capaciteit van een aggregaat. Gevolg was dat ik er niet weet wat voor toeren zijn uitgehaald door het productieteam om midden in de nacht nog een aggregaat uit Nederland (1200 km van waar wij aan het draaien waren) te laten overkomen om de volgende dag de shoot te kunnen voortzetten."

"Ondanks de goede voorbereidingen was het ook steeds anticiperen op de situaties die zich voordeden. Soms had dit ook gevolgen voor de planning en moesten we zaken omgooien. En dat resulteerde er dan in dat je bijvoorbeeld je decoupage ter plekke moet versimpelen, omdat er anders geen moment meer is om iedereen voldoende rust te geven tot de volgende draaidag. Met pijn in mijn hart neem ik dan afscheid van al het moois dat we bedacht hadden. Tegelijkertijd ben ik daar heel pragmatisch in; als dit is wat er moet gebeuren om de scène te draaien, dan so be it. Als de kern en lading van de scène maar behouden blijft."

"Onze grootste tegenslag, was tijdens de laatste opnamedag bij het draaien van de laatste scène van de film. We stonden op Mont Ventoux en het weer werd enorm slecht. Het begon te onweren en op bijna 2000 meter hoogte, boven de boomgrens, werd dat een levensgevaarlijke situatie. We moesten de opnames noodgedwongen staken. Gevolg was dat we de film in de geplande draaiperiode niet konden afmaken en een nieuwe periode moest worden ingepland. Met alle logistieke en financiële gevolgen van dien."

"Gelukkig helpt het enorm dat je met z’n allen op die locatie bent en hetzelfde doel hebt: die film erop knallen, en goed ook. En ondanks dat het dus echt wel bloed zweet en tranen heeft gekost, heeft iedereen met hard en ziel alles gegeven om deze film te kunnen maken. Dat vond ik echt ontroerend. En nog steeds."

"De samenwerking met hoofdrolspelers Sytske van der Ster en Pierre Bokma was te gek. Ik vond het in het begin ook wel spannend; twee van die grote namen die ik effe door een Frans dorp en over Mont Ventoux moest jagen. Maar vanaf draaidag 1 was die spanning eraf, want ze gaven me allebei heel veel ruimte om mij te laten maken wat ik voor ogen had en voegde daar ook heel vaak hele mooie dingen aan toe. En die ruimte waardeerden zij dan weer erg. Samen konden we zo bouwen aan de scènes en er het beste uit te wringen. Hoe bar de omstandigheden ook waren, ook voor hen moest het gewoon heel goed worden en daarvoor gaven ze alles."

Montage

"Gezien mijn achtergrond als editor lag het in eerste instantie voor de hand dat ik de film ook zelf zou monteren. Maar dat voelde toch niet prettig gezien mijn betrokkenheid als regisseur én producent. Ik was op te veel vlakken met alles van de film verbonden en was bang dat ik geen echte objectieve keuzes zou kunnen maken. Ot Louw zag het gelukkig zitten om de film te monteren. Dat was echt te gek. Ot is een ouwe rot in het vak en ik vond het leerzaam en waardevol om te ervaren hoe iemand anders omgaat met jouw materiaal. Het was interessant om te zien op basis waarvan Ot keuzes maakte en soms ook wel ingewikkeld. Als ik zelf monteer, maak ik keuzes die deels instinctief zijn en deels voortkomen uit wat bijvoorbeeld het script dicteert. Nu moest ik dat soort keuzes ineens verwoorden en motiveren zodat Ot het idee erachter begreep en het er al dan niet mee eens kon zijn. Het was dus af en toe lastig om niet zelf aan de knoppen te zitten. Gelukkig lagen Ot en ik veelal op één lijn en hebben we de film in een dag of 20 helemaal gemonteerd, inclusief aanpassingen na voortschrijdend inzicht en overleg met de producenten en Joeri."

Muziek

"De Blauwe Maagd is een genrefilm. Daarmee wil ik zeggen dat de film alles behalve een weergave is van de realiteit zoals wij die in ons dagelijks leven kennen. Het is een verzonnen verhaal in een verzonnen wereld. Dat aspect wilde ik ook in de muziek laten terugkomen. De muziek moest een onderdeel worden van de film en ik wilde het niet schuwen om hem hier en daar ook als een aanwezige factor te laten ervaren. De muziek moest dus echt compositie worden en daarmee was een componist noodzakelijk. Dat werd Peter van Haastrecht, iemand met wie ik vaker samenwerk. Het fijne aan Peter’s werkwijze, is dat hij tijdens het compositieproces helemaal in het verhaal duikt en vanuit daar zijn muziek componeert. De muziek wordt daarmee niet een saus die over het beeld ligt, maar een aanvullend vertelelement dat vanuit het beeld voortkomt. Dat maakt de beleving van de hele film een stuk intenser."

Distributie

"Geen nieuws: de distributie van een korte film is ingewikkeld. Reguliere programmering in een theater kan niet, dus blijven festivals over en mogelijk een vertoning op tv waarbij hij deel uitmaakt van een blok met korte films."

"Wij hebben in eerste instantie ingezet op festivals. En met de lengte van 34 minuten blijkt ook dat voor veel festivals lastig te programmeren. Gelukkig is de film wel geselecteerd en vertoond op een aantal internationale festivals en hebben we zelfs een aantal prijzen gewonnen."

"Toch willen we zo veel mogelijk mensen bereiken en daarom hebben we zelf een filmhuistour opgezet waarmee we langs Nederlandse en Belgische theaters toeren. Om een regulier tijdslot van zo’n 90 minuten te vullen, waardoor het dus rendabel is de film te vertonen, hadden we bedacht dat we ook de behind-the-scenes docu laten zien waarin het hele maakproces van de film wordt getoond. Die docu duurt ook ongeveer een half uur en vervolgens sluiten we af met een nagesprek tussen de makers en het publiek, ook een half uurtje. En zo zijn 90 minuten gevuld. Dat pakket zijn we gaan aanbieden bij filmhuizen en dat werd met veel enthousiasme onthaald."

"Inmiddels zijn we door een groot deel van Nederland getoerd en de vertoning in Venlo op 6 oktober is daar onderdeel van. Het leuke aan dit concept is dat je als maker direct met je publiek in contact staat en ervaart wat de film met hen doet. Dat is waardevol, want je ziet direct de uitwerking van wat je hebt bedacht en vooral of het doet wat het moet doen. Reacties zijn over het algemeen positief en heel divers. Mensen blijken steeds verrast door hoe een korte film hen in zo’n relatief korte tijd kan meenemen naar een andere wereld."

"Op dit moment beraden we ons op wat de volgende stap wordt. Maar vooralsnog: missie geslaagd!"