In gesprek met Vincent Bal

Vincent Bal is een Belgisch filmmaker. Hij maakte meerdere korte en feature films, zoals Minoes, Nono, en Het Zigzagkind. Toen hij in mei 2016 aan een nieuw scenario werkte, merkte hij ineens dat de schaduw van een theekopje op zijn bureau op een kleine olifant leek. Hij voltooide het beeld met een paar lijnen, nam een foto en deelde het op instagram. De reacties waren zo positief dat hij zichzelf uitdaagde om elke dag een van deze ‘schaduw doodles’ te maken. En dat doet hij nog steeds. Dit bijzondere proces kreeg de zeer wetenschappelijke naam ‘Shadowology’. Nu will Vincent met deze techniek een korte film maken.

“Dat soort van eigenzinnigheid, die toch toegankelijk is, daar kan er nooit genoeg van zijn lijkt me.”

Kun je iets over jezelf vertellen?

“Ik ben Vincent Bal, geboren in 1971 als zoon van een Belgische vader en een Nederlandse moeder. Het is dan ook niet verwonderlijk dat ik zowel in België als Nederland werk. Als kind speelde ik mee in het theater van mijn moeder en wilde ik striptekenaar worden. Op Sint-Lukas in Brussel studeerde ik regie en ondertussen heb ik films gemaakt als Minoes, The Zigzag Kid en Brabançonne. Samen met Colette Bothof verzon en regisseerde ik ook de animatieserie Kika & Bob. Ondertussen haalde mijn liefde voor strips en tekenen me terug in, want sinds enkele jaren verzin ik mee de verhalen van de Suske en Wiske-strip en maak ik ook ‘schaduwtekeningen’, die ik deel op sociale media. Op dit moment volgen meer dan 600.000 mensen daar mijn ‘shadowology’ tekeningen.”

Waar geniet jij keer op keer van bij jouw vak? En waarom?

“Het moment waarop er iets ontstaat is altijd magisch. Dat geeft een echte kick. Bij het maken van een film heb je zo verschillende momenten: het eerste idee, een goed gelukte dialoog in een script, wanneer je op de set ineens een stukje ziet waarvan je voelt ‘ja, dàt is de film’… Tijdens de montage van een film heb ik elke keer weer een moment van depressie, waarin het lijkt dat alles mislukt is. Maar als ik daar door kom, en alle elementen vallen samen in de geluidsmix; dat is weer heerlijk.”

“Bij mijn schaduwtekeningen begin ik elke keer met een leeg blad. Ik leg een voorwerp in het licht en draai er wat mee tot ik iets herken in de schaduw. Dan probeer ik dat beeld zichtbaar te maken door er een paar lijnen bij te tekenen. Het is elke keer een ontdekkingstocht, en ik geniet ervan om zelf verrast te worden.”

“Het hele Shadowology project ontstond ook toevallig. Ik was aan een filmscript aan het werken, toen ik in de schaduw van mijn theekopje plots een olifant herkende. Ik tekende er een oogje en pootjes bij en nam er een foto van. Schermverslaafd als ik ben, deelde ik de foto op Facebook en zo, en de reacties waren zeer enthousiast. Toen nam ik me voor om elke dag zo’n tekening te maken, en eens te zien of ik er 100 zou kunnen bijeen krabbelen. Dat was mei 2016 en ik ben niet meer gestopt.”

Kun je iets vertellen over Shadowology?

“Momenteel ben ik bezig met een korte film die live-action en animatie combineert, en die gaat over een schaduwmannetje. Hij heet Shadowology. Het verhaal gaat over Max, die niet mee mag naar de zee met zijn moeder en zusje, omdat hij huiswerk moet maken. Zijn vader zal hem helpen, maar zit eigenlijk vooral op zijn mobiele telefoon te kijken. Terwijl Max werkt, herkent hij een mannetje in de schaduw van een telefoonoplader. Max geeft het mannetje oogjes, een snorretje en twee zwemvliezen en tot zijn verbazing komt het mannetje tot leven. Het schaduwmannetje wil heel graag naar de zee. Om preciezer te zijn; naar de schaduwzee; de schaduw van een gekleurde vaas aan de andere kant van de kamer. Max zal proberen het hem daarbij te helpen, zonder dat zijn vader het merkt. Maar dat wordt een reis met allerlei schimmige obstakels en problemen…”

“Ondertussen hebben we het gedeelte met de acteurs van de film al gedraaid, en nu staan we te popelen om aan de animatie te beginnen, zodat het mannetje echt tot leven gaat komen. Marlon Nowe, een animator die meewerkte aan Disney films zoals Frozen, zal ons daarbij helpen. Om dat laatste stukje van de film te kunnen afwerken, hebben we nog geld nodig, en daarom hebben we een crowdfunding opgestart.”

Wat is jouw motivatie geweest om dat te doen wat je nu doet?

“Zolang als ik me herinner, ben ik al dingen aan het maken. Toen ik 11 was tekende ik strips die ik uitdeelde in de klas, daarna maakte ik Super 8 filmpjes, fotostrips, kortfilms, langspeelfilms… Het is gewoon heerlijk om dingen te creëren, die mensen kunnen laten lachen of ontroeren. Wat heel fijn is aan de tekeningen en filmpjes die ik nu deel op Instagram en Facebook, is dat er een heel rechtstreekse lijn is tussen het publiek en mij. Mensen reageren heel direct, sturen berichtjes, zeggen dat mijn werk hun elke dag doet glimlachen… Dat doet me erg veel plezier.”

“De kortfilm die we willen maken is iets ambitieuzer van opzet dan mijn dagelijkse tekeningen. We willen echt een magische wereld op het scherm toveren. Een wereld waarin je werkelijk gelooft dat de schaduwen kunnen rondlopen.”

Stel je krijgt de kans je ‘jongere ik’ zelf advies te geven, wat zou dat zijn?

“Mijn grootste advies zou zijn: maak vooral dingen die je zelf leuk vindt om te zien. Maar eigenlijk is dat een advies dat ik al altijd probeer te volgen. Werken vanuit enthousiasme geeft de beste resultaten. Mijn andere advies zou zijn om aandelen van Apple of zo te kopen, zodat ik nu wat meer financiële speelruimte zou hebben om dat eerste advies te volgen.”

Welke prestatie heeft jou het meest trots gemaakt?

“Natuurlijk ben ik trots op Minoes. Het doet deugd dat die film nog steeds kinderen van alle leeftijden kan raken, en een beetje een klassieker is geworden. Het was een heel fijne film om te maken, en we hadden op alle departementen zeer getalenteerde mensen; Tamara Bos, Walther Vanden Ende, Peter Alderliesten, Vincent De Pater, Theo Maassen, Carice Van Houten… Producent Burny Bos heeft me de kans gegeven om die film te regisseren toen ik nog maar 29 was, en daar zal ik hem eeuwig dankbaar voor zijn. Ook op Shadowology ben ik best trots. Het is grappig om te zien hoe ik een vorm lijk te hebben gevonden waarin ik met mijn fantasie (en beperkte tekenkwaliteiten) een snaar kan raken bij mensen over de hele wereld.”

Wat mis je nog in het Nederlandse filmlandschap?

“Toen ik in het derde jaar van de filmschool zat, was ik niet geslaagd. Dat was even een tik, en ik twijfelde of ik niet iets helemaal anders moest gaan doen. Misschien kàn hetgeen ik wil doen met film wel helemaal niet, dacht ik. Op dat moment zag ik De Noorderlingen van Alex Van Warmerdam, en dat heeft me toen enorm opgebeurd. Dat vond ik zo grappig en grimmig en beeldend en spannend. Ik zag de film in een bioscoop in Amsterdam en de hele zaal was ‘mee’. Van Warmerdams eigenzinnigheid gaf me de moed om door te gaan. Ik heb toen mijn derde jaar opnieuw gedaan en beetje bij beetje mijn eigen stem gevonden. Dat soort van eigenzinnigheid, die toch toegankelijk is, daar kan er nooit genoeg van zijn lijkt me.”

Wat zouden regio’s als bijv. Limburg, Friesland en Zeeland kunnen toevoegen aan de Nederlandse filmwereld?

“Het leuke aan deze tijd is dat het eigenlijk niet zo gek veel uitmaakt waar je bent. Via de digitale distributie kanalen kan je zelf zendertje spelen, en een publiek bereiken. Ik bedoel maar: ik heb nu 560.000 volgers op Instagram en ik kom uit België! (Toch een van de minst funky plaatsen ter wereld.) Maar elke streek heeft zijn eigen sfeer en smaak, en het is fijn dat de Nederlandse film meer is dan een Romantische komedie in de grachtengordel. Het maakt het palet alleen maar rijker als ook al die kleuren en authentieke verhalen op het scherm komen.”