In gesprek met Niek Silvan

Kun je iets over jezelf vertellen?

"Mijn naam is Niek Silvan, 32 jaar en afkomstig uit Nijmegen. Op dit moment werk ik aan mijn documentaire Swans Reflecting Elephants, een film over Body Dysmorphic Disorder, een psychische aandoening waarvan ik precies weet hoe het voelt.

Eerst volgde ik een audiovisuele opleiding in Arnhem, vijf jaar geleden ben ik naar Amsterdam verhuisd en nu studeer ik af aan de Nederlandse Filmacademie op regie documentaire. De film waarmee ik afstudeer omvat de thema's die ik de afgelopen tien jaar tijdens mijn filmopleidingen veel heb gebruikt. Zo komt de betekenis van je eigen bestaan, vergankelijkheid en het uiterlijk vaak terug. In mijn films probeer ik perspectieven te geven op dingen die de kijker misschien nog niet kent."

Waar geniet jij keer op keer van bij jouw vak? En waarom?

"Toen ik mezelf als filmmaker begon te vormen, deed ik dat vaak alleen. Ook tijdens mijn vorige opleiding als AV-specialist was ik vooral op mezelf aangewezen. Een goeie les, maar ik verlangde naar samenwerking. De Filmacademie was daarin een verademing die in het klein de filmwereld representeert. Iedereen heeft een eigen specialisatie en als die dingen bij elkaar komen, ontstaat er een soort creatieve explosie waaruit iets nieuws vloeit, wat zonder elkaar niet had kunnen bestaan. Tegelijkertijd omarm ik de vermenging van ieders vakkundigheid, waarin niet iedereen op zijn eigen eilandje hoeft te blijven.

Stanley Kubrick vind ik daarin een groot voorbeeld: hoewel hij precies wist wat hij wilde, vond hij het tegelijkertijd belangrijk dat zelfs de schoonmaker op de set een script had, want wat als deze persoon een visie had op de film en mogelijk een nieuw perspectief kon bieden?"

Kun je iets vertellen over waar je nu mee bezig bent?

"Op dit moment draai ik mijn afstudeerdocumentaire: Swans Reflecting Elephants. Een film over jezelf lelijk vinden en op zoek gaan naar een oplossing. De film beslaat een zoektocht naar een jongen die ik 16 jaar geleden bij de Oprah Winfrey Show zag, met hetzelfde beeld van zichzelf als ik. Hij leed aan Body Dysmorphic Disorder, een aandoening waarbij je een vertekend beeld hebt van je uiterlijk. Ik ben hem nooit meer vergeten en toen bij mij onlangs dezelfde aandoening werd gediagnostiseerd, wilde ik daar een film over maken."

Wat is jouw motivatie geweest om Swans Reflecting Elephants te maken?

"Al mijn hele leven word ik geconfronteerd met mezelf via de spiegel en de buitenwereld waarin het uiterlijk constant als heel belangrijk wordt gezien. Ik denk niet dat veel mensen weten wat hun woorden teweeg kunnen brengen, of je nu onzeker bent of een heftige aandoening hebt. Soms kan dat je leven ondraaglijk maken. 'Verkeerde' kleren, of een pukkeltje hier, een kalend hoofd; het lijkt erop alsof het steeds door anderen benoemd moet worden. Alsof de spiegel die dingen niet allang heeft verteld. 

Misschien kan deze film daarin verandering brengen, dat mensen wat voorzichtiger met elkaar omgaan in een wereld waarin het uiterlijk steeds belangrijker lijkt te worden, maar ook steeds onmogelijker wordt om te bereiken. Misschien lijken we meer op elkaar dan we denken?"

Stel je krijgt de kans je 'jongere ik' zelf advies te geven, wat zou dat zijn?

"Misschien het accepteren dat ik filmmaker ben. Pas sinds afgelopen jaar durfde ik mezelf te erkennen als filmmaker, terwijl ik mijn hele leven met een camera rondloop en al jaren het vak studeer. Het was een verademing toen ik eindelijk kon zeggen tegen mezelf: Niek, jij weet iets van het filmvak en daar ben je best goed in. Als ik dat eerder had geweten, had ik misschien meer gedurfd. Aan de andere kant ben ik ook blij met die terughoudendheid. Het stelde me in staat het vak als leerschool te benaderen waarin ik vooral durfde te leren, in plaats van het direct te kunnen."

Welke prestatie heeft jou het meest trots gemaakt?

"Ik moest hier even over nadenken, maar misschien is het antwoord dat ik een film maak die zo persoonlijk is. Het is de eerste keer dat ik een film maak die direct over mezelf gaat en voordat ik die beslissing nam, twijfelde ik even. Inmiddels ben ik ervan overtuigd dat het een goeie beslissing is geweest. Ik heb mezelf kwetsbaar durven opstellen en vooral als maker groei ik hierdoor enorm.

Wat mis je nog in het Nederlandse filmlandschap?

"Wat ik vaak zie in Nederlandse films, zowel in documentaire als in fictie, is dat er te veel wordt uitgelegd. Voor mij is film een ervaring die je kunt beleven in een wereld waar je even mag zijn. Soms is iets niet vertellen krachtiger dan wel. Niet alleen de personages ondergaan hun 'hopes and fears', maar het publiek ook en die ruimte moet je ze gunnen.

Victor Kossakovsky zegt in zijn tien regels over film: "Als je het niet hoeft te filmen, film het dan niet en als je het kan zeggen of schrijven, maak dan geen film." Dat is iets wat ik omarm: film is meer dan woorden.

Wat zouden regio's als bijv. Limburg, Friesland en Zeeland kunnen toevoegen aan de Nederlandse filmwereld?

"De natuur is iets waar deze regio's rijk aan zijn en wat ik een kracht vind in film. Natuur bevat zoveel symboliek en het is de bron van het leven die in de wereld, gemaakt van beton, soms verdwenen lijkt. Amsterdam lijkt vaak de thuisbasis voor film, terwijl als je verder kijkt, Nederland groter is dan het lijkt."