In gesprek met Lieke Anna Haertjens

"Of het nou fictie of documentaire is, jij bent altijd het krachtigst. Hou vast aan dat vuur."

Lieke Anna is geboren te gemeente Sluis en wonende in Tilburg. Ze heeft gestudeerd aan de Hogeschool voor de Kunsten in Tilburg, in de richting Visuele Communicatie. Ze werkt als beeldend kunstenaar en leeft van de kunst. Hoofd Stuk is haar eerste werk als filmmaker, een documentaire over de impact die haar moeders hersenbloeding heeft op haar als dochter, als mens en als maker. Wanneer blijkt dat haar aandoening mogelijk erfelijk is, blijkt die impact nóg groter.

"En ik ben er trots op dat het me is gelukt om mezelf de ruimte en rust te geven om het er te laten zijn. Zodat ik daarna het project terug liefdevol kon oppakken. Omdat het maken van de documentaire Hoofd Stuk mijn grootste project ooit is."

Kun je iets over jezelf vertellen?

"Ik ben Lieke Anna geboren te gemeente Sluis, wonende in Tilburg. Gestudeerd aan de Hogeschool voor de Kunsten in Tilburg, in de richting Visuele Communicatie. Gewerkt als fotograaf. Nu beeldend kunstenaar en leef van de kunst. Hou me bezig met de innerlijke mens een beeld geven. De rode draad in mijn werk zijn gevoelens, gedachten, hersenspinsels, die nog geen vaste vorm hebben. Onderwerpen in het licht zetten die zich vaak in de luwte en donkerte afspelen. Dingen als rouw, verdriet, verlies, contrasten van het leven, zoektocht naar jezelf. Eerst middels fotografie. Ik gebruik de fotocamera meer als een manier om schilderachtige, soms surrealistische, beelden te maken, waarin ik zelf figureer. Jarenlang ben ik al werkzaam als zelfportret kunstenaar in de fotografie. En nu mag ik raken middels de documentaire Hoofd Stuk. Een film over de impact die mijn moeders hersenbloeding heeft op mij als dochter, als mens en als maker wanneer blijkt dat haar aandoening mogelijk erfelijk is."

Waar geniet jij keer op keer van bij jouw vak? En waarom?

"Van het maakproces. Het idee dat werkelijkheid wordt. De vertaalslag van tekst, naar beeld. Het concreet maken van een gevoel, een idee. En het ontstaan daarvan. Het delen. De raakbaarheid van wat gemaakt is. Hoe het binnen mag komen bij de kijker. De uitdagingen vervloek ik en vind ik heerlijk tegelijk."

Kun je iets vertellen over waar je nu mee bezig bent?

"Momenteel ben ik bezig met mijn debuut documentaire Hoofd Stuk. Een film over de impact die mijn moeders hersenbloeding heeft op mij als dochter, als mens en als maker wanneer blijkt dat haar aandoening mogelijk erfelijk is. Instinctief ben ik mezelf twee maanden na haar bloeding beginnen te filmen. Een jaar later werkte ik met mijn regiecoach Susanne Opstal aan het filmplan en nu, weer een jaar later, ligt er een plan voor het maken van de documentaire. Werk ik samen met een productiehuis heb ik een fijne partner gevonden in mijn DOP Rohwel die helaas weet hoe het is om je moeder te verliezen, terwijl ze er nog is. Omdat hij exact hetzelfde heeft meegemaakt met zijn moeder, zes jaar geleden. Samen willen we dit verhaal vertellen, delen. Om de onzichtbare impact van hersenletsel op de omgeving een beeld te geven. Het uit de luwte te halen en het gesprek erover aan te gaan. Omdat het een ongrijpbaar, onvoorstelbaar grote impact heeft."

Wat is jouw motivatie geweest om dat te doen wat je nu doet?

"Voor mij is maken begonnen als een manier om mezelf te uiten. Om wat in mij gebeurde, een plek te geven. Mezelf beter te begrijpen. Grip proberen te krijgen op dingen waar je geen grip op kunt krijgen. Een houvast. Toen ik begon te delen van wat ik maak, merkte ik dat doordat ik mezelf kwetsbaar durfde op te stellen, anderen daardoor geraakt werden. En dat is een heel belangrijk onderdeel geworden van mijn motivatie in het maken, maar vooral het delen. Als ik dat niet belangrijk vond, dan maakte ik wel alleen voor mezelf, zonder het zichtbaar te maken. Juist door zichtbaar te zijn krijgt het werk, of dat nou een tekst, een foto of een film is, een diepere laag en meer raakbaarheid. En dat is mijns inziens wat er toe doet. En me motiveert."

Stel je krijgt de kans je ‘jongere ik’ zelf advies te geven, wat zou dat zijn?

"Het maakt allemaal niet uit. Of je het nou goed doet of niet. Als je maar doet, wat goed voelt voor jou. Wat anderen betreft, laat het, want het is nooit goed voor iedereen. Voortkomend uit een hoog perfectionistische drang naar het altijd goed willen doen. Voor mezelf. Maar ook voor mijn omgeving. En een chronisch niet goed genoeg gevoel dat ik had als kind en meenam naar mijn volwassen zelf. Iets waar ik graag eerder wat meer vanaf was geraakt." 

Welke prestatie heeft jou het meest trots gemaakt?

"Het doorzettingsvermogen dat ik tijdens het traject van deze documentaire heb moeten hebben. Er zijn zo veel momenten geweest dat ik de handdoek in de ring wilde gooien. Gedachtes als 'wie ben ik om een film te maken' en 'dit kan ik toch helemaal niet' kwamen regelmatig voorbij. De ene keer hardnekkiger dan de andere. En ik ben er trots op dat het me is gelukt om mezelf de ruimte en rust te geven om het er te laten zijn. Zodat ik daarna het project terug liefdevol kon oppakken. Omdat het maken van de documentaire 'Hoofd Stuk' mijn grootste project ooit is."

"Als zelfportret-kunstenaar ben ik het gewend om álles alleen te doen. Fotograferen, bewerken, model staan, productie, acquisitie. En nu werk ik samen met een team. Een crew. En leer ik te vertrouwen op anderen. Dingen uit handen te geven. Écht die regisserende rol aan te nemen. Dat maakt me trots. Omdat het niet alleen een leercurve is in het maken van deze film. Maar ook een leercurve in het vertrouwen op anderen, samenwerken."

Zijn er ontwikkelingen waar je naar uitkijkt?

"De tendens dat er steeds meer ruimte komt om kwetsbaarheid te delen vind ik een mooie. Ik zie het online, maar vind het vooral mooi om het te merken in mijn omgeving en de gesprekken die ik mag voeren. Meer eerlijkheid. Ruimte. In plaats van de alom drukke mens die maar gaat en gaat en zichzelf voorbij rent."

"Daarbij hoop dat ik met mijn film daarin ook iets mag bijdragen en kijk enorm uit naar de gesprekken die ik mag voeren naar aanleiding hiervan. Maar ook wat de film teweeg mag brengen zonder mij. Waar ik misschien niet eens direct weet van heb. Mijn eigen ontwikkeling als maker kijk ik ook enorm naar uit. Ik had nooit gedacht dat ik een documentaire zou maken. En nu durf ik al te dromen over het maken van nieuwe films, omdat het medium zo'n prachtige vertel manier heeft. Door bewegend beeld te combineren met geluid, tekst, gevoel, mood, kleur, manier van vastleggen. Genoeg om naar uit te kijken dus!"

Welke uitdagingen of kansen zie jij in Limburg en/of de Euregio/een regio in het algemeen?

"Ik zou het fantastisch vinden als film nog meer ingezet wordt als opener van gesprekken. Door lokale samenwerkingen met organisaties die zich bezighouden met het onderwerp van de film of documentaire, zoals sociaal-maatschappelijke films. Zodat je kunt bijdragen aan meer openheid en op die manier kun je écht impact maken. Ik geloof er heilig in dat het medium film zich daar uitstekend voor leent. We mogen ook echt trots zijn op lokale films."

Wat is voor jou de meerwaarde van het maken van films in de Euregio of ‘de regio’ in het algemeen (buiten een epicentrum als de Randstad)?

"Dicht bij huis blijven is een kracht. Er lijkt een drang naar de randstad, omdat 'daar is waar het gebeurd'. Maar ik denk dat juist de verhalen uit de regio, verhalen zijn die herkenbaar zijn. Die no-nonsense, de met je benen op de grond staan mentaliteit. Daarnaast zijn er zo ontzettend veel prachtige plekken in het Zuiden die als een te gek decor kunnen dienen voor het delen van deze verhalen. Er zijn genoeg talentvolle makers die staan te springen om deze te maken, te delen en op grote schermen terug te zien. Daarbij is ook de mentaliteit anders als het op maken aankomt denk ik. En is het voor de diversiteit mega interessant om juist deze, vaak creatievere en minder gestructureerde, manier van maken te laten zien."

Wat adviseer je aan andere media- en filmprofessionals?

"Het is zo'n mega cliché. Maar ik ben er van overtuigd dat wanneer je dichtbij je eigen verhaaldrang blijft. Of dat nou fictie of documentaire is, je altijd het krachtigst bent. Hou vast aan dat vuur. Ook al hoor je dat wat je wilt, niet kan, op wat voor manier dan ook. Als jij het voelt. En je voelt het écht. Dan ben je het aan jezelf en je publiek verplicht om het te maken. Want het is nodig."

Hoofd Stuk steunen?

Lees hier meer over het project en steun de makers.

Ik wil meer weten.

CineSud x Voordekunst

CineSud spreekt maandelijks met makers die crowdfunden via Voordekunst. Zo brengen we nieuwe makers en publiek al in een vroeg stadium met elkaar in contact en zetten we nieuwe projecten in de schijnwerpers. Wil je ook projecten steunen van nieuwe makers? Check dan voordekunst.nl.