Kun je iets over jezelf vertellen?

"Mijn naam is Dimana Markovska, 23 jaar oud en Master student Regie op RITCS School of Arts in Brussel. Ik ben in 2001 in Sofia geboren, maar al toen ik twee maanden oud was, ben ik meteen samen met mijn ouders naar België vertrokken. Het verhuizen daarna is niet meer stilgevallen, op mijn vijfde ben ik namelijk naar Engeland verhuisd en zeven jaar later hebben wij terug de tocht naar België gemaakt. Mijn jeugd was een proces van nieuwe plekken verkennen, talen leren en vergeten en terug leren en nieuwe mensen ontmoeten."

"Het verhuizen naar België was zwaarder dan de eerste. Ik miste Engeland, mijn vrienden en de taal. Lezen en films kijken werd een manier van 'terug naar huis gaan'. Het was niet altijd mijn plan om filmmaker te worden, ik las gewoon heel graag. Maar tegen de vijfde middelbaar las ik een scenario en realiseerde ik dat dit effectief iets was dat mijn leven kon worden. Zo ben ik in Brussel beland, mijn voorlopige thuis. In film onderzoek ik mijn roots, waardoor ik een plek aan mijzelf geef in mijn geboorteplaats Bulgarije en in mijn voorlopig woonplaats België."

"Mijn eerste film was een documentaire waar ik het leven van de vrouwen van mijn familie in Bulgarije bestudeer. Mijn oma, nicht en tante die allemaal in hetzelfde huis wonen en een klein dagdagelijks leven hebben terwijl ze uitkijken naar het moment dat ze hun regime kunnen verstoren met een traditioneel festival. Tijdens dit proces ontdekte hoe mooi ik het vind om een cultuur in beeld te brengen dat zowel dichtbij is, maar ook soms ver van mij voelt."

"In mijn laatste film onderzoek ik het gevoel van een anderstalig kind te zijn in een nieuw land. Samen met Aadya, een jong meisje dat een jaar geleden van India was verhuisd, herleven wij haar eerste schooldag in België tussen te laat was en de weg naar haar klas was verloren."

Waar geniet jij keer op keer van bij jouw vak? En waarom?

"Mijn grootste genot van regisseren gebeurt tijdens productie op de set zelf. Op dat moment sta je niet meer helemaal alleen, maar met een crew waarmee wij samen de film tot leven laten komen. Met de camera ontdekken wij nieuwe moment dat zelfs beter zijn dan wat ik had kunnen schrijven."

"Daarnaast is werken met acteurs een van mijn lievelingsmomenten van het regisseren. Wij praten samen over personages en leren elkaar kennen. Soms kan je met één woord een acteur de scène helemaal laten begrijpen of veranderen."

"Ten laatste is het moment dat alles samen komt in de montage ook iets waar ik van geniet. In de post-productie kan je de film nog helemaal veranderen. Je werkt met de blokjes dat je hebt verzameld tijdens de productie en je maakt er iets nieuws van."

Kun je iets vertellen over waar je nu mee bezig bent? 

"Deze zomer keer ik terug naar Bulgarije met mijn Master thesis film Found at Sea. Wij volgen Keti, een jonge Bulgaarse twintiger, die tijdens een treinrit terug naar haar geboortestad Pomorie, denkt aan een zomer vijf jaar geleden toen ze de Turkse toeriste Ezgi had ontmoet. Door vervaagde herinneringen, reeël en gefantaseerd, probeert ze achter te halen als het toen om vriendschap ging of iets meer ging."

"Ik bouw met dit verhaal verder op mijn documentaire dat ik in een aantal jaar geleden ook in Pomorie heb gedraaid. Pomorie is een klein kuststadje aan de zwarte zee en het is ook mijn moeders geboortestad. Toen bleef ik enkel in het huis van mijn familie, maar met Found at Sea zullen wij de rest van de kleine stad verkennen met enerzijds glanzende hotels, luide muziek en luierende toeristen en anderzijds de stille grijze straten, de kleine dorpssfeer en het harde werk dat het zomerseizoen brengt naar de stad."

"Hoewel het een fictiefilm is, speelt de realiteit een belangrijk onderdeel in het verhaal. Wij draaien de film op locatie met een docu aanpak en gebruiken wat de locatie ons geeft. Toeristen die daar al zijn zullen extra’s, ‘first timers’ zullen de rollen van de hoofpersonages spelen. Wat begint met een documentaire-achtige treatment wordt op locatie samen met cast en crew herschreven aan de hand van improvisatie."

"Ten laatste de film is ook een queer Bulgaars verhaal. In Bulgarije waar pride parades gevolgd worden met grote anti-pride parades, zijn queer verhalen onderdrukt. In tijden zoals deze, vind ik het belangrijk om meer positieve verhalen te vertellen in de plaats van verhalen over leiden en onderdrukking te vertellen. Ik hoop met deze film meer positieve queer-verhalen naar voor te brengen."

Wat is jouw motivatie geweest om dat te doen wat je nu doet?

"Mijn motivatie komt van een noodzaak om verbinding te maken. Film en verhalen in het algemeen kunnen dat doen. Ik wil zo bijvoorbeeld mijzelf verbinden met Bulgarije, de crew met elkaar verbinden, Bulgarije verbinden met België en omgekeerd. Ik wil mensen uitnodigen om de wereld die ik in beeld breng te verkennen en samen op stap te gaan met de personages."

"Ik heb altijd veel gelezen en gekeken als kind, maar het grootste impact om iets met verhalen te doen verscheen na mijn verhuis van Engeland naar België toen ik 11 was. Ik had extreme heimwee naar Engeland en aan de hand van boeken en films kon ik mijzelf terug naar daar brengen. Ik klemde mij vast aan taal omdat het het enige was dat ik nog kon vasthouden van Engeland. Zo ben ik zelf beginnen schrijven, maar initieel bleef het ook daarbij."

"Totdat ik plots online een scenario vond van een film. Het was geen bijzondere film, maar bij het lezen ervan kon ik de film meteen in mijn hoofd zien. Ik begon meer scenario’s te zoeken, scenario’s zelfs van film die nog niet uit waren (er bestaat een hele lijst van Hollywood-scenario’s die nog in de maak zijn online). Het begon dus met een zaadje en het groeide uit tot mijn toelatingsproef aan het RITCS waar ik ontdekte hoe hard ik van regisseren genoot."

Stel je krijgt de kans je ‘jongere ik’ zelf advies te geven, wat zou dat zijn?

"Aan mij jongere zelf zou ik zeggen minder denken en gewoon doen. Stop met naar het eindresultaat te kijken en focus op het proces. Ik maakte mij zorgen over alles en door mij zorgen te maken begon ik te overdenken. Films maken kan stress, spanning en vermoeidheid met zich brengen, maar het moet ook een leuke ervaring blijven. Waarom zou je anders ermee bezig zijn? Het is een avontuur waarbij je in het onbekende stapt, nieuwe mensen ontmoet en uiteindelijk met een visueel verhaal eindigt. Ik wil dus aan mijn jongere zelf zeggen: “Stop met het overdenken en laat je meeslepen in het proces. Met een mooi proces komt een mooi resultaat."

Welke prestatie heeft jou het meest trots gemaakt?

"Een paar jaar geleden heb ik een documentaire gemaakt over mijn familie in Bulgarije. Dat was de eerste film dat ik in het buitenland heb gefilmd en vormde ook het begin van mijn volgend project. Ik heb toen samen met mijn familie gewerkt om een film te maken wat ons dichter bij elkaar heeft gebracht en in het proces een zomer heeft gecapteerd waar wij later (hopelijk) met veel nostalgie en plezier terug naar kunnen kijken."

Zijn er ontwikkelingen waar je naar uitkijkt?

"Binnen één jaar studeer ik af aan de filmschool en ik kijk uit naar de vrijheid dat het mij zal geven. Ik heb een viertal jaar mijzelf gespecialiseerd als regisseur en assistent-regisseur. In die jaren heb ik mijzelf beter leren kennen en ontdekt aan wat voor projecten ik graag wil meewerken. Ik kijk uit om verder te groeien als regisseur en nieuwe samenwerkingen aan te gaan."

Welke uitdagingen of kansen zie jij in Limburg en/of de Euregio/een regio in het algemeen?

"De audiovisuele sector is enorm veel aan het ontwikkelen. Er worden financiering en co-producties tussen landen aangemoedigd dankzij initiatieven zoals Creative Europe. Financiering krijgen is niet gemakkelijk en zal dus een uitdaging zijn om te krijgen. Tot nu toe hebben ik kunnen groeien als filmmaker in de veilige omgeving van de filmacademie met een familiaire kring van medestudenten. Die bubbel verdwijnt nu dat ik zal afstuderen, wat een beetje eng is, maar ik kijk uit om de rest van mijn medefilmmakers te leren kennen."

Wat is voor jou de meerwaarde van het maken van films in de Euregio of ‘de regio’ in het algemeen (buiten een epicentrum als de Randstad)?

"Mijn antwoord kom overeen met de kansen dat ik zie in de Euregio. De grootste meerwaarde zijn de mogelijkheden van samenwerkingen tussen landen (kijk zeker naar Nederland en België). In tegenstelling tot VS wordt er in België op een flexibeler manier gedraaid met kleinere ploegen. Er is ook ruimte voor cinema gemaakt op een minder traditionele manier zoals met een kleinere ploeg waar hiërarchie niet belangrijk is. Bovendien moet een film niet per sé veel geld verdienen om gezien te worden als een succesvolle film. Een goede festival-tour wordt ook gezien als een succes, waardoor regisseurs de ruimte krijgen om artistiek te werken. In de VS is de opbrengst van een film belangrijker dan het resultaat, waardoor er minder kansen zijn om een risico te nemen."

Op welke gebieden zie jij nog mogelijkheden tot verbetering met betrekking tot het maken van films in de Euregio?

"Op vlak van beloning en werk-ethiek vind ik dat er een verbetering kan komen. Crewleden staan dagelijks op set met draaidagen van 10-11 uur wat in de lange termijn een effect geeft op het mentale welzijn en het persoonlijk leven. Het is financieel beter voor de film om minder draaidagen in te plannen, maar dat gaat ten koste van de crew omdat ze langere dagen moeten werken."

"Daarnaast zou ik ook graag willen dat er meer aandacht en respect wordt gegeven aan het locatie-departement die elke dag minstens twee uur meer werken dan de rest van de crewleden. Zonder locaties wordt draaien moeilijk, ze zijn een essentieel onderdeel van de crew, maar ze worden toch vaak vergeten en verwaarloosd. Dit is iets dat moet veranderen."

Wat adviseer je aan andere media- en filmprofessionals?

"Ik ben nog beginnende filmmaker en stap maar net uit de filmschool dus ik heb natuurlijk nog veel om te leren. Het belangrijkste dat ik tot nu toe heb geleerd is jouw eigen buik-gevoel te volgen, zelfs als het soms minder logisch lijkt te zijn. In het begin deed ik dat niet genoeg en keer op keer dacht ik ‘had ik mijn buik gevoel maar gevolgd’. Vertrouw jezelf meer, je kent jouw film."

Wat mis je nog in filmmaken?

"Ik mis nog het “horizontale” manier van samenwerken. Bijna alle sets zijn die ik heb meegemaakt zijn hiërarchisch waar machtsdynamieken hard te merken zijn. Bij grote sets is dat soms nodig aangezien er een structuur moet zijn en het soms chaotisch kan worden, maar het is ook heel makkelijk om een soort van machogedrag toe te laten."

"De keren dat ik een ‘horizontale’ set heb meegemaakt, kwam ik telkens terug thuis met meer energie dan ervoor. Ik merkte dat wij samen aan een film aan het werken waren en niet gewoon een uitvoerende kracht waren. Het is dus mogelijk en begint traag te veranderen, maar het vraagt moeite om implementeren."

CineSud x Voordekunst

CineSud spreekt maandelijks met makers die crowdfunden via Voordekunst. Zo brengen we nieuwe makers en publiek al in een vroeg stadium met elkaar in contact en zetten we nieuwe projecten in de schijnwerpers. Wil je ook projecten steunen van nieuwe makers? Check dan voordekunst.nl.